Ακούστε το άρθρο στο Spotify:
Του Ζώη Μαρίνου
Η ρήση λέγεται ότι έχει ειπωθεί απ’ τον Χάρι Τρούμαν (φωτογραφία), πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την περίοδο 1945-1953. Αν και άλλοι ιστοριοδίφες αμφισβητούν ευθέως την πατρότητα που αποδίδεται στον 33ο -και εκ των πλέον αμφιλεγομένων- Αμερικανό πρόεδρο.
Ο Τρούμαν, λοιπόν, που δεν είχε καμία ιδιαίτερη ευαισθησία για τα ζώα, φέρεται να έχει πει ότι «αν θέλεις έναν πραγματικό φίλο στην Ουάσιγκτον, τότε απόκτησε ένα σκύλο».
Ρήση που, ως αφετηρία της έστω, δεν έχει κανένα ίχνος ζωοφιλίας ή έστω έμμεσης παρότρυνσης στην υιοθεσία κάποιου ζώου.
Αλλά, όπως είναι σαφές, έρχεται να πει με πλάγιο τρόπο ότι στην πρωτεύουσα μιας υπερδύναμης και κυρίως σε μια πολιτική τάξη που τα πισώπλατα μαχαιρώματα, οι προδοσίες, ο καιροσκοπισμός, η συμφεροντολογική στάση, η «επί πτωμάτων» ανέλιξη, ο μακιαβελισμός και άλλα συναφή αποτελούν την αναμενόμενη όψη μιας νοσηρής καθημερινότητας, τότε για τον μόνο για τον οποίο μπορείς να ορκιστείς ότι η φιλία του είναι αδολίευτη και αδιαμφησβήτητη είναι ο σκύλος σου. Ή μήπως όχι;
Ο αυτονόητος -και στερεοτυπικός- παραλληλισμός ασφαλώς και υποκύπτει στον πειρασμό να πει ότι τα ίδια ισχύουν και σήμερα. Και ακόμη χειρότερα.
Σε μια κοινωνία που ρέπει στον διχασμό, που τρολάρει και προσβάλλει ασταμάτητα, που ξεσπαθώνει ασελγώντας πάνω σε στοιχειώδεις αρχές και αξίες σεβασμού, ατομικών δικαιωμάτων, διαφορετικότητας κ.λπ., ποια πραγματική φιλία μπορεί να οικοδομηθεί;
Ποια αθωότητα μπορεί να παραμείνει ανέγγιχτη;
Αν θέλεις, λοιπόν, έναν πραγματικό φίλο, απόκτησε έναν σκύλο, που θα έλεγε, ο Τρούμαν. Εκείνος κάπως ειρωνικά, εμείς όχι. Είναι ο μόνος –ο σκύλος, όχι ο Τρούμαν…-που δεν θα διαψεύσει ποτέ την εμπιστοσύνη σου και που αν τού δείξεις ελάχιστη αφοσίωση και αγάπη θα στήν επιστρέψει στο υπερπολλαπλάσιο.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προσπαθείς και με τους ανθρώπους. Αλλά, μέχρι έως σημείου. Η φιλία είναι έννοια βασισμένη στην αμοιβαία συμπάθεια, στην εκτίμηση και στην αγάπη, λέει στο λεξικό του ο καθηγητής Μπαμπινιώτης.
Ο δε Αριστοτέλης, εμβαθύνοντας στην αρετή της φιλίας που, όπως έλεγε, είναι αναγκαία στην ζωή κάθε ανθρώπου, κατέτασσε τη φιλία σε τρία είδη:
Στη φιλία της ωφελιμότητας που τελειώνει όταν τελειώνουν και τ’ αμοιβαία οφέλη της,
Στη φιλία της απόλαυσης που δομείται πάνω σε κοινά ενδιαφέροντα αλλά σπανίως κρατάει πολύ και
Στην φιλία της αρετής και του αγαθού, δηλαδή των κοινών ιδανικών και αισθημάτων, η φιλία δηλαδή που προορίζεται ν’ αντέξει στο χρόνο και στις όποιες αναποδιές βρει μπροστά της.
Θα προσθέταμε, αυθαιρετώντας, ότι όλη αυτή η σχεδόν φιλοσοφική προσέγγιση μπερδεύει και κουράζει.
Ο πυρήνας της φιλίας, της πραγματικής φιλίας, είναι πολύ απλούστερος και έχει ως ακρογωνιαίο λίθο του την αθωότητα και την ανιδιοτέλεια. Έννοιες υπό ολοκληρωτικό αφανισμό στις μέρες μας, εκτός κι αν μιλάμε για σκύλους.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, όσο γεμάτη αντιφάσεις κι αν υπήρξε η πολιτική του, η ρήση που πιστώνεται στον Τρούμαν είναι μια απ’ τις μεγαλύτερες αλήθειες που ειπώθηκαν ποτέ: «αν θέλεις έναν πραγματικό φίλο, απόκτησε ένα σκύλο».
