Το να μην αποσπώνται τα πώματα των πλαστικών μπουκαλιών πρόκειται για οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα καταστεί υποχρεωτική από τον Ιούλιο του 2024, αλλά οι περισσότερες εταιρείες, όπως οι περισσότεροι έχουμε ήδη διαπιστώσει, έχουν προσαρμοστεί ήδη στην οδηγία. Ποιός είναι, όμως, ο στόχος της ΕΕ με τον κανονισμό αυτό;
Η αλλαγή είναι μικρή, αλλά σίγουρα αισθητή και αφορά τα μπουκάλια μιας χρήσης που όλοι μας χρησιμοποιούμε. Τα πώματα είναι πλέον μη αποσπώμενα και δεν μπορούν να αφαιρεθούν από το μπουκάλι, παρά μόνο αν κάποιος ασκήσει αρκετή δύναμη για να τα σπάσει. Η αλλαγή αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις, αφού οι καταναλωτές έχουν συνηθίσει τα καπάκια στις συσκευασίες των προϊόντων που χρησιμοποιούν να αποσπώνται, επομένως η «ενόχληση» έχει μάλλον να κάνει με την αλλαγή της συνήθειας. Πού αποσκοπεί όμως αυτή η μικρή και -για κάποιους- ενοχλητική αλλαγή;
Αρχικά, κάποιοι νόμιζαν πως πρόκειται για εργοστασιακό λάθος. Σύντομα όμως, όταν κατάλαβαν ότι πρόκειται για νέο σχεδιασμό, ξεκίνησαν οι αντιδράσεις. Δεν είναι πρωτοβουλία των εταιρειών, αλλά -αντιθέτως- είναι οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2019, η οποία θα καταστεί υποχρεωτική από τον Ιούλιο του 2024. Ως προς την στόχευση της συγκεκριμένης οδηγίας, η ΕΕ κινείται με άξονα το μότο της παλιάς διαφήμισης «όχι σακούλες, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές».
Πρόκειται για την οδηγία 2019/904 της ΕΕ, σύμφωνα με την οποία τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα σε όλα τα δοχεία ποτών χωρητικότητας έως 3 λίτρων. Η νέα οδηγία, όπως ανέφερε η Ευρωπαϊκή Ένωση, στοχεύει να αποτρέψει το 10% των πλαστικών απορριμμάτων που εντοπίζονται σε ευρωπαϊκές παραλίες.
Ειδικότερα, το τμήμα του κανονισμού της ΕΕ που αφορά τη συγκεκριμένη οδηγία (Caps and Closures) αναφέρει: «Τα πλαστικά πώματα και καπάκια που χρησιμοποιούνται για δοχεία ποτών είναι μεταξύ των πλαστικών ειδών μιας χρήσης που συναντώνται συχνότερα ως απορρίμματα στις παραλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, η διάθεση στην αγορά πλαστικών δοχείων αναψυκτικών μίας χρήσης θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο εάν συμμορφώνονται με ορισμένες απαιτήσεις σχεδιασμού προϊόντος, προκειμένου να ελαττωθούν σημαντικά οι εισροές πλαστικών κλεισίματος και καπακιών δοχείων στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας ανακύκλωσης, τις απαιτήσεις για τις συσκευασίες που ορίζονται στο παράρτημα II της οδηγίας 94/62/ΕΚ».
Οι απαιτήσεις για το σχεδιασμό και τη λειτουργία των προσδεδεμένων καπακιών που προκύπτουν από τον παρόντα κανονισμό βρίσκονται ακόμη υπό καθορισμό και επί του παρόντος συνοψίζονται ως εξής:
- Το πώμα πρέπει να είναι συμβατό με τα υπάρχοντα σχέδια.
- Ο αντίκτυπος στον τελικό καταναλωτή θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερος, δηλαδή να μην μειώνεται η άνεση χρήσης
- Τα κλεισίματα να είναι συμβατά με τον υπάρχοντα εξοπλισμό πλήρωσης
- Τα πώματα να συνδέονται με το δοχείο καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος μέχρι την ανακύκλωση
- Τα υλικά του μη αποσπώμενου πώματος να παραμείνουν ίδια
- Ο αντίκτυπος στις υπάρχουσες γραμμές παραγωγής να ελαχιστοποιηθεί και να μην μειωθεί η παραγωγή
- Να διασφαλίζεται 15 φορές το άνοιγμα και το κλείσιμο του καπακιού χωρίς απώλεια λειτουργικότητας
Αν και η νομική υποχρέωση δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ, μη αποσπώμενα καπάκια χρησιμοποιούνται ήδη από ορισμένους κατασκευαστές ποτών και μπουκάλια με τέτοια πώματα κυκλοφορούν εδώ και αρκετό καιρό στην αγορά. Ωστόσο, σύμφωνα με σχετική μελέτη που πραγματοποιήθηκε, 1.350 γραμμές εμφιάλωσης ανά την Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστούν για την αλλαγή και να προσαρμοστούν στον νέο ευρωπαϊκό νόμο, που σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνουν αλλαγές στη γραμμή παραγωγής, στη συνεργασία τους με τους προμηθευτές μπουκαλιών, καθώς και αλλαγές που αφορούν την ετικέτα του προϊόντος και το λογότυπο της εταιρείας. Προσώρας, υπάρχει μόνο μια γενική προδιαγραφή, σύμφωνα με την οποία τα πώματα θα πρέπει να παραμένουν συνδεδεμένα με τα μπουκάλια, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζονται ακριβώς οι βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται.
