Του Σταύρου Μαρίνου
Ακόμη κι όσοι παρακολουθούν τα πολιτικά δρώμενα από το «τελευταίο θρανίο» έχουν, έως τώρα, συνειδητοποιήσει μια γενικότερη φιλοσοφία που διέπει τις ενέργειες του εκάστοτε πολιτικού ή και όσα προηγούνται αυτών, η οποία συμπυκνώνεται στη φράση «δεν είναι πρόβλημα, εάν δεν φαίνεται ότι υπάρχει».
Δηλαδή το να δαπανήσει το κράτος χρήματα για την ενίσχυση της ασφάλειας των σιδηροδρομικών δικτύων του δεν αποτελεί προτεραιότητα για τον απλούστατο λόγο ότι εάν δε συμβεί κάτι, κανένας δεν θα χειροκροτήσει την ενίσχυση αυτή, ούτε φυσικά θα εντοπίσει κάποια ανάγκη. Δεν θα αποτελούσε, δηλαδή, μια πολιτικά «πιασάρικη» κίνηση.
Και μετά έρχεται η καταστροφή.
Ανάθεμα την ώρα… Μετωπική σύγκρουση τρένων στην Ελλάδα του 2023. Κι όλα τα βλέμματα, ούτε καν μόνο τα ελληνικά, όπου κι αν ήταν στραμμένα, καρφώνονται τώρα εκεί. Η ντροπή που ένιωσα βλέποντας τη χώρα μας να γίνεται πρωτοσέλιδο σε μεγαθήρια της ενημέρωσης ανά την υφήλιο, που τα παρακολουθεί ολόκληρος ο πλανήτης, στον βρετανικό Guardian φερ’ ειπείν, για όλους τους λάθος λόγους, ειλικρινά με ανατρίχιασε.
Θυμός, θλίψη και ντροπή, όλα μαζί.
Πριν προλάβουμε να πάρουμε μισή ανάσα από την εκτεταμένη καταστροφή στη γειτονική μας χώρα, τώρα θρηνούμε κι εμείς.
Σε μία εποχή που κοιτάς το κινητό σου και ξέρεις σε ποιο φανάρι περιμένει -αν περιμένει δηλαδή- ο ντελιβεράς με την παραγγελία σου.
Σε μία εποχή που μιλάς με άνθρωπο που βρίσκεται στην άλλη άκρη της γης σαν να τον έχεις μπροστά σου, μέσα από την οθόνη του κινητού σου.
Σε μία εποχή που ένας υπολογιστής -για την ακρίβεια λογισμικό- σου «ζωγραφίζει» έργα τέχνης, εντός ολίγων δευτερολέπτων, για τα οποία έχεις τα πνευματικά δικαιώματα εσύ και που, πολλές φορές, ακόμη κι αν δεν έχεις ζωγραφίσει ποτέ πραγματικά στη ζωή σου, είναι αισθητικά πιο όμορφα από έργα που δημιουργήθηκαν από υπάρξεις με σφυγμό και τόνους ταλέντου.
Σε μία εποχή που υπάρχει λογισμικό ακόμη και για να σου δίνει απαντήσεις σε ό,τι μπορεί να «κατεβάσει» το κεφάλι σου, σε μία εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη ορθώνει το ανάστημά της και πλησιάζει επικίνδυνα -ανά σημεία ήδη ξεπερνώντας- την έμβια νοημοσύνη, και δη αυτή των ανθρώπων που θεωρείται ανώτερη όλων, σ’ αυτήν ακριβώς την εποχή, κυρίες και κύριοι, συγκρούονται μετωπικά τρένα. Δηλαδή πού να το πεις και πού να το πιστέψουν.
Αν δεν υπήρχαν τα ΜΜΕ να μεταφέρουν ειδήσεις και εικόνες, θα ήσουν αβοήθητος στην προσπάθεια να πείσεις τον οποιονδήποτε ότι συνέβη πράγματι κάτι τέτοιο. Κάνουμε άλματα για να βεβαιωθούμε, απ’ ό,τι φαίνεται, ότι όταν πέσουμε, η πτώση θα ‘ναι άθλια, επίπονη και οδυνηρή. Για να μας «τρώει» το πώς γίνεται εν έτει 2023 σε μια ευρωπαϊκή χώρα να μην υπάρχει ένα αυτοματοποιημένο ψηφιακό σύστημα που να ενημερώνει ότι οδεύεις προς τον βέβαιο θάνατο, το πώς γίνεται τόσες ανθρώπινες ζωές να εναποτίθενται στα χέρια ενός και μόνο ανθρώπου, δίχως την παραμικρή δικλείδα ασφαλείας.
Ένα ολόκληρο σύστημα άμεσα συσχετιζόμενο με τη μεταφορά ζωών και την ασφάλειά τους να είναι «στον αέρα». Για το «νευραλγικό» πόστο στο οποίο τον τοποθέτησαν, δε φέρει ευθύνη ο ίδιος, στο μυαλό μου έστω αυτό είναι αυτονόητο. Μπορεί κάποιος, ίσως πιο συνειδητοποιημένος, με εντονότερη αίσθηση ευθύνης, να το έλεγε, «δε μπορώ να εργαστώ σε αυτό το πόστο μόνος, δεν έχω την εμπειρία».
Απαγορεύεται, όμως, ένα ολόκληρο κράτος να «τζογάρει», στοιχηματίζοντας στην ηθική, ειλικρίνεια και αυτογνωσία ενός απλού εργαζόμενου που κοιτάει να βγάλει τα προς το ζην σε μία εποχή που, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις, υφίσταται πόλεμος επί ευρωπαϊκού εδάφους και οι οικονομίες ασθμαίνουν. Το ότι απαγορεύεται, βέβαια, το λέω μόνο εγώ, στην πράξη δεν απαγορεύεται καθόλου. Τουναντίον, είναι η ακολουθούμενη πολιτική. Ας αναλογιστούμε, όμως, λίγο καλύτερα από πού πρέπει να «ζητήσουμε τα ρέστα».
Πώς θα κοιτάξει τώρα το κράτος αυτούς τους ανθρώπους στα μάτια και θα τους πει που είναι τα παιδιά τους, οι σύντροφοι, οι γονείς τους; Πώς; Τι θα τους πει;
«Κράτος πρόνοιας» που «δεν παίζει με την ασφάλεια των επιβατών στα τρένα» -φράση που είπε προ ημερών αυτολεξεί ο πλέον παραιτηθείς, και άρα ήδη πρώην, υπουργός Μεταφορών και Υποδομών. «Είναι ντροπή -και ντρέπομαι- που θέτετε θέματα ασφαλείας και θα ήθελα να ανακαλέσετε αμέσως», είχε απαντήσει σε σχόλιο συναδέλφου του εντός της Βουλής περίπου 10 ημέρες πριν το δυστύχημα. Η παραίτησή του εκλήφθηκε από πολλούς ως σεβασμός, ως ανάληψη ευθύνης. Σχεδόν ηρωοποιήθηκε. Έτρεξα με το βλέμμα μου στα σχόλια της ανάρτησής του και, με μεγάλη μου έκπληξη κι απογοήτευση, αυτά διαπίστωσα.
Κώστας Καραμανλής, Βουλή 20 Φεβρ 2023
«Είναι ντροπή -και ντρέπομαι- που θέτετε θέματα ασφαλείας και θα ήθελα να ανακαλέσετε αμέσως. Είναι ντροπή όταν σας εξήγησα -και το ξαναλέω- ότι το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν οι ΥΔΥ, διασφαλίζουμε την ασφάλεια» #συγκρουση_τρενων pic.twitter.com/qxskOskPVN— antonis kelaidonis (@antonkelaidon) March 2, 2023
Από πότε το φευγιό από την άβυσσο του πόνου και της αδιαφορίας ταυτίζεται με την ανάληψη ευθύνης; Όσο για τον ηρωισμό, ήρωας είναι αυτός που μάχεται παντί τρόπω. Πώς είναι δυνατόν να ηρωοποιηθεί κανείς χωρίς καν να δώσει το παρών στη μάχη; Εδώ δε μιλάμε για νίκες, μιλάμε για την ελάχιστη προϋπόθεση. Δε γνωρίζω εάν προσπάθησε πράγματι να αλλάξει τα λάθη προηγούμενων κυβερνήσεων, αλλά γνωρίζω ότι για να δηλώσεις με βεβαιότητα το οτιδήποτε, πόσο μάλλον κάτι που αφορά τόσες ζωές και την ασφάλειά τους, θα πρέπει να έχεις διασφαλίσει ότι λες την αλήθεια, ειδάλλως το μόνο που διασφαλίζεις είναι η είσοδός σου στον προθάλαμο αναμονής της τραγικής ηθικής και πολιτικής σου πτώσης.
Η πραγματικότητα είναι σκληρή, το βλέπουμε όλοι, το είδε και ο κ. Καραμανλής που, αν και πολιτικός, βούρκωσε στις δηλώσεις του και αυτή είναι η εικόνα που προτιμώ να κρατήσω από εκείνον. Το ότι ως άνθρωπος λύγισε, έκλαψε και συνειδητοποίησε, δεν ντράπηκε να απελευθερώσει τα συναισθήματά του, τα οποία ουδεμία σχέση ή θέση έχουν βεβαίως στην πολιτική. Μπράβο του που μίλησε ανθρώπινα και όχι πολιτικά. Ήρωας όμως σε καμία περίπτωση, ανάληψη ευθύνης ούτε. Οι μόνοι ήρωες, λοιπόν, είναι τα παλικάρια που δεν κοίταξαν να σώσουν μόνο τους εαυτούς τους, αλλά να κάνουν ό,τι μπορούν και για τους άλλους. Μέσα στις φλόγες, τις στάχτες και τον θάνατο. Στον τόπο του εγκλήματος. Όχι από την άνεση του εδράνου της Βουλής, ανάμεσα στις γραβάτες και τα κουστούμια.
Όσον αφορά τις ελληνικές κυβερνήσεις ανά τα έτη, εγώ το μόνο που γνωρίζω είναι ότι το έγκλημα δεν είναι λάθος ή απροσεξία, είναι γραμμή πλεύσης, νοοτροπία και επιλογή. Και ο κάθε πολιτικός θα έπρεπε να γνωρίζει ότι τα βάρη που έρχονται πακέτο με την εξουσία είναι μεγαλύτερα από τη δύναμη που αυτή σου παραχωρεί. Μπορεί να περάσεις απαρατήρητος, μπορεί να γίνεις ήρωας, αλλά μπορεί να γίνεις και εγκληματίας. Είσαι έτοιμος να το αντιμετωπίσεις; Αυτό ρώτα τον εαυτό σου πριν ανέβεις στο βήμα, όχι τι προνόμια θα έχεις. Αλλά τι λέω, πρέπει να ‘μαι τρελός…
Και είναι όντως ντροπή, και ντρέπομαι κι εγώ. Για τη χώρα μας, για το πώς λειτουργεί, για το πού και πώς καταλογίζουμε ευθύνες, για το πώς ο καθένας βλέπει μόνο αυτό που θέλει να δει. «Κροκοδείλια δάκρυα» όπως αναγραφόταν ευστοχότατα στο «προφητικό» έγγραφο που κυκλοφόρησε. Αν γνωρίζεις πώς λειτουργούν τα πράγματα, γνώστης είσαι, όχι προφήτης.
Πράττεις απλώς τα αυτονόητα, η προειδοποίηση είναι καθήκον, όχι κάτι προαιρετικό. Το θέμα είναι τί γίνεται από εκεί και πέρα. Δεν είμαι φιλικά διακείμενος προς κανένα κόμμα. Η μήτρα, όμως, του πολιτικού συστήματος είναι που γεννά αυτές τις τραγωδίες. Μπορεί η συζήτηση να γίνεται αναπόφευκτα πολιτική, για μένα όμως ποτέ κομματική.
Τούτου λεχθέντος, ελπίζοντας ότι ως προς αυτό είμαι ξεκάθαρος και κατανοητός, μια παρατήρηση έχω μόνο να κάνω. Διότι έχω μάτια και αυτιά, βλέπω, διαβάζω και ακούω. Είναι γεγονός ότι ο πρωθυπουργός αυτής της χώρας, που δε χρειάζεται να τη βρίσκουν οι τραγωδίες, αφού φροντίζει να τις γεννά η ίδια, προεξοφλούσε την εκλογική του νίκη την ίδια ώρα που ο κόσμος πεθαίνει για να πάει από τη Λάρισα στη Θεσσαλονίκη. Κι ο αρμόδιος υπουργός βάζει τα κλάματα μπροστά απ’ τις κάμερες. Ανθρώπινη απάντηση, ναι, αλλά η ευθύνη, η πρόνοια, η μέριμνα, η διαφάνεια, η σύνεση, πού είναι; Γιατί να υπάρχει η λέξη στα λεξικά μας, αν το ίδιο το νόημα που αντιπροσωπεύει έχει χαθεί; Ποιό σκοπό εξυπηρετεί;
Όλα τ’ άλλα είναι ιστορίες για να διηγούμαστε. Κράτος υπό ολοκληρωτική διάλυση, χρόνια τώρα. Γαντζωμένοι από το χείλος του γκρεμού. Απορώ πώς κρατιόμαστε ακόμα.
Πρόνοια μηδέν, αξιοκρατία μηδέν, ενσυναίσθηση και ανάληψη ευθύνης μηδέν. Χατ-τρικ στην εξαθλίωση. Αυτοί είμαστε. Ελπίζω αυτοί να μην παραμείνουμε.
