Θα μπορούσαν άραγε οι δισεκατομμυριούχοι να χρησιμοποιήσουν την οικονομική τους δύναμη για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή και να σωθεί ο πλανήτης ή μήπως κάτι τέτοιο θα είχε αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα;
Σύμφωνα με ένα άκρως ενδιαφέρον δημοσίευμα των Financial Times, οι βλέψεις και το όραμα για την ανάπτυξη της τεχνολογίας με σκοπό να καταπολεμηθεί η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη, ίσως τελικά να έχει πράγματι αντίθετα αποτελέσματα.
Ορισμένοι μεγιστάνες ανά τον κόσμο συγκεντρώθηκαν και έθεσαν υπό συζήτηση ιδέες για νέες τεχνολογίες, με σκοπό -μεταξύ άλλων- την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι άνθρωποι αυτοί συνήθως αναφέρονται ως «Greenfingers» ή «Πρασινοδάκτυλοι».
Τον Φεβρουάριο του 2009, ο Τζέιμς Γουίλσντον βρισκόταν σε ένα συνέδριο στο Σικάγο, όταν έλαβε ένα τηλεφώνημα κατά το οποίο του έγινε μια ενδιαφέρουσα πρόσκληση. Το πρόσωπο στην άλλη άκρη της γραμμής τον καλούσε ελπίζοντας ότι ο διευθυντής του Τζέιμς Γουίλσντον, ο πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου, θα μπορούσε να επισκεφθεί το νησί Νέκερ του Ρίτσαρντ Μπράνσον, εκεί όπου ο μεγιστάνας συγκέντρωνε μια επιστημονική και οικονομικά ισχυρή ομάδα στο πλαίσιο μιας νέας πρωτοβουλίας ονόματι «Carbon War Room».
Ο πρόεδρος αρνήθηκε, κι έτσι ο Τζέιμς Γουίλσον ήταν εκείνος που θα πήγαινε στη θέση του. Αφού ταξίδεψε αεροπορικώς από το Σικάγο στο Μπιφ Άιλαντ, σύντομα βρέθηκε στο σαλόνι του Ρίτσαρντ Μπράνσον, ανάμεσα σε οικονομικά ισχυρές προσωπικότητες, όπως οι ιδρυτές του Skype, της Microsoft και της Dutch Postcode Lottery , ενώ από τον χώρο δεν έλειπαν επιστήμονες και διαχειριστές κεφαλαίων. Ανάμεσά τους βρισκόταν και η σχεδιάστρια μόδας Βίβιαν Γουέστγουντ.
Απώτερος σκοπός της συγκέντρωσης στο σαλόνι του Ρίτσαρντ Μπράνσον ήταν ο σχηματισμός μιας ομάδας κρούσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η σειρά συζητήσεων που ακολούθησε επικεντρώθηκε στο τι θα μπορούσε να γίνει -και τι όχι- για την επίλυση του προβλήματος της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ο Ρίτσαρντ Γουίλσον, παρότι εντυπωσιασμένος από το ενδιαφέρον των οικονομικά ισχυρών συνομιλητών και τα θέματα που τις μεγάλης έκτασης παρεμβάσεις που συζητούσαν, παρέμενε αβέβαιος για το κατά πόσο τα μεγαλεπήβολα αυτά σχέδια θα μπορούσαν να υλοποιηθούν.
Το όραμα των δισεκατομμυριούχων για τη διάσωση του πλανήτη
Το σχέδιο του Ρίτσαρντ Μπράνσον ήταν ιδιαιτέρως πρωτότυπο, αναφέρουν οι Financial Times, καθώς αφορούσε σ’ έναν μεγιστάνα που ήθελε απλώς να σώσει τον πλανήτη από τις βιομηχανίες και τα συστήματα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις συνέβαλαν ώστε τόσο ο ίδιος, όσο και κάποιοι άλλοι, να αποκτήσουν τα πλούτη τους εξαρχής.
Όσον αφορά την ονομασία τους ως «Greenfingers», πρόκειται για όρο που επινόησε το 2008 ο εμπειρογνώμονας για το κλίμα Ντέιβιντ Βίκτωρ, ο οποίος περιέγραφε έναν θεωρητικό «αυτόκλητο προστάτη του πλανήτη», που θα είχε τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσει ένα μεγάλο, ριψοκίνδυνο σχέδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά θα μπορούσε δυνητικά να προκαλέσει, χωρίς να το θέλει, σημαντική ζημιά κατά την διαδικασία.
Το ενδιαφέρον για την προστασία του πλανήτη και την αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής έχει αλλάξει κατά πολύ, καθώς αρκετοί μεγιστάνες από διάφορες γωνιές του κόσμου μοιράζονται το ίδιο όραμα. Ανάμεσά τους και ο Έλον Μασκ, με περιουσία 225 δισ. δολάρια, ο οποίος έχει υποσχεθεί 100 εκατ. δολάρια στους νικητές του XPrize για τη δέσμευση του άνθρακα, ο Τζορτζ Σόρος, με περιουσία 7,16 δισ. δολάρια, ο οποίος θέλει να ξαναπαγώσει την Αρκτική και ο Τζεφ Μπέζος, με περιουσία 153 δισ. δολάρια, που ανακοίνωσε ότι 10 δισ. δολάρια από το «Bezos Earth Fund» θα δοθούν για παρόμοιες επιχορηγήσεις.
Όπως αναφέρουν οι Financial Times, τα δυνητικά οφέλη από όλη αυτή τη χρηματοδότηση είναι τεράστια. Ο Τζέιμς Γουίλσον, διευθυντής του Ινστιτούτου «Research on Research» που επικεντρώνεται στη βελτίωση της δημόσιας έρευνας και ανάπτυξης, διατηρεί τις επιφυλάξεις του ως προς τους χρηματοδότες, ενώ επιμένει πως αυτό που χρειάζεται είναι ένα «ισχυρό χρηματοδοτούμενο και ασφαλές ερευνητικό σύστημα», το οποίο θα μπορεί να αντιμετωπίζει τα μεγάλα προβλήματα, όποτε αυτά προκύπτουν.
Είναι σαφές ότι οι τωρινοί φορείς χρηματοδότησης είναι απόλυτα ικανοί να ρίξουν το βλέμμα τους στις προκλήσεις που προκύπτουν ξαφνικά, όπως ήταν ο Covid-19, το 2021, ενώ ορισμένοι ερευνητές παρατήρησαν επίσης σημαντική άνοδο της φιλανθρωπικής χρηματοδότησης, με τους δωρητές που είχαν συσσωρευτεί.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Φίλιππα Λέντζος, ειδικός σε θέματα βιοασφάλειας και αναπληρωτής καθηγητής στο King’s College του Λονδίνου, ο οποίος εργάζεται πάνω σε θέματα διαχείρισης βιολογικών κινδύνων και ελέγχου βιολογικών όπλων, δήλωσε πως «υπάρχει σαφές όφελος από όλο αυτό, καθώς τα κεφάλαια με φιλανθρωπικό σκοπό έχουν κατακλύσει την αγορά».
Την ίδια ώρα όμως, τα ερευνητικά κονδύλια χαρακτηρίζονται απο ανισορροπία, αφού κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει πόσα χρήματα από ιδιώτες καταλήγουν στη δημόσια έρευνα και ανάπτυξη. Ακόμα και το υπουργείο Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως και το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, δεν παρακολουθούν την κίνηση αυτών των κεφαλαίων, επειδή η πορεία που ακολουθείται, κυρίως μέσω φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, εταιρειών περιορισμένης ευθύνης κι άλλων παρεμφερών, καθιστά τον έλεγχο πολύ περίπλοκο.
Η ηλιακή ακτινοβολία και η διαχείρισή της
Στη συγκέντρωση των μεγιστάνων που φιλοδοξούν να γίνουν Greenfingers, η πιο ενδιαφέρουσα και ελκυστική ιδέα εξ όσων συζητήθηκαν σχετιζόταν με τη διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας. Το μεγαλεπήβολο σχέδιο περιελάμβανε τον ψεκασμό αερολυμάτων στην ανώτερη ατμόσφαιρα, πιθανότατα από έναν στόλο αεροπλάνων, αποσκοπώντας στην εξασθένηση της ζεστής ηλιακής ακτινοβολίας και συνεπώς στην ψύξη της ατμόσφαιρας. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αυτή ήταν η κυριότερη ιδέα για την οποία ο Τζέιμς Γουίλσον ενημέρωσε το «Carbon War Room» στην πολυτελή κατοικία τού Ρίτσαρντ Μπράνσον. Η εν λόγω ιδέα απαιτεί δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά είναι μακράν η φθηνότερη επιλογή από όσες προτάθηκαν.
Τεχνολογικά βήματα και ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις
Μεγάλα τεχνολογικά βήματα επιτεύχθηκαν χάρη σε χρηματοδοτήσεις από ιδιώτες. Παράδειγμα αποτελεί ο γεωπόνος Νόρμαν Μπόρλογκ, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως ήρωας για τη συνεισφορά του στην ανάπτυξη νέων ποικιλιών σιταριού, καθώς αυτό διπλασίασε ή ακόμη και τριπλασίασε τις αποδόσεις των καλλιεργειών. Πολλοί πιστεύουν, μάλιστα, ότι έσωσε εκατομμύρια ανθρώπους από την πείνα στην Ινδία και το Πακιστάν. Το αποτέλεσμα της δράσης του ήταν να βραβευτεί με το Νόμπελ Ειρήνης το 1970.
Μία άλλη περίπτωση είναι εκείνη της Λίλιαν Λίνκολν Χάουελ, η οποία αρνήθηκε να συναινέσει σε εργασίες εξωσωματικής γονιμοποίησης το 1971 στο Συμβούλιο Ιατρικών Ερευνών του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Αμερικανίδα φιλάνθρωπος, της οποίας η στάση αναγνωρίστηκε μετά τον θάνατό της το 2014, είχε υποστηρίξει τους πρωτοπόρους Έντουαρντς, Στέπτοου και Πέρντι.
Ίσως όμως το πιο εντυπωσιακό να είναι η περίπτωση της Νταμ Φάνι Χιούστον. Τη δεκαετία του 1930 η “Supermarine”, κατασκευάστρια εταιρεία υδροπλάνων, βρισκόταν στα πρόθυρα της εγκατάλειψης του νέου σχεδίου της, διότι η Βασιλική Πολεμική Αεροπορία χαρακτήρισε υποτιμητικά τα υδροπλάνα ως «φρικιαστικές μηχανές» που καίνε χρήματα. Η Νταμ Φάνι Χιούστον όμως, η δεύτερη πλουσιότερη γυναίκα της Αγγλίας, τους έκοψε μία επιταγή, δίνοντας τέλος σε όλα τα οικονομικά προβλήματα.
Το πλάνο των ΗΠΑ και το «κενό ευθύνης»
Μεγάλο μέρος των ειδικών θεωρεί ότι η ηλιακή ακτινοβολία φέρει πληθώρα κινδύνων, πράγμα που σημαίνει ότι η επένδυση σε ένα τεχνολογικό μοντέλο για την αντιμετώπισή της, θα μπορούσε να συμβάλλει δραστικά στη συσσωρευμένη θέρμανση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα όμως, οι πιθανότητες συναίνεσης από την παγκόσμια κοινότητα φαίνεται να είναι λιγοστές, αν και η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε το δικό της πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα για τις «κλιματικές παρεμβάσεις».
Σύμφωνα με το δημοσίευμα των Financial Times, ο Ντέιβιντ Κιθ, κλιματολόγος του Χάρβαρντ με 30 χρόνια εμπειρίας, η έρευνα του οποίου για την ηλιακή ακτινοβολία υποστηρίχθηκε από χρηματοδότες -μεταξύ των οποίων και ο Μπιλ Γκέιτς-, ανέφερε πως ενώ «η τεχνολογία για ορισμένες μορφές γεωμηχανικής υπάρχει», τα επιχειρήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη αφορούν τις κυβερνήσεις. Επιπρόσθετα, επισήμανε πως τα κεφάλαια του Μπιλ Γκέιτς είχαν «υπέρμετρη επιρροή» κατά της ελονοσίας και του HIV, αλλά οι αντίπαλοι επιμένουν ότι η ηλιακή ακτινοβολία είναι πολύ επικίνδυνη ακόμη και για έρευνα, ενώ τα επιχειρήματά τους είναι ισχυρά και τρομακτικά ταυτόχρονα.
Από την πλευρά του, ο Φρανκ Μπιέρμαν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, έχει εκφράσει τις ανησυχίες του σχετικά με το ότι ακόμη και η συζήτηση για την ανάπτυξη μιας τέτοιας τεχνολογίας σημαίνει ότι την εξομαλύνουμε. Συγκεκριμένα, σημείωσε ότι «το πρόβλημα με την ανάπτυξη μιας τέτοιας τεχνολογίας είναι ότι δεν ξέρεις ποιος τελικά θα τη χρησιμοποιήσει». Παράλληλα, επισημαίνει πως «η συζήτηση σχετικά με τη συγκεκριμένη τεχνολογία, που θα είναι διαθέσιμη το 2040 ή το 2050, μπορεί να έχει ανατριχιαστικό αποτέλεσμα» όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών και προσθέτει πως «εδώ υπάρχει ένα τεράστιο κενό ευθύνης».
Με πληροφορίες από Financial Times
