Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια νέα μελέτη που διενεργήθηκε από το Κολέγιο Ντάρτμουθ στις ΗΠΑ, η οποία εικάζει ότι οι ώμοι και οι αγκώνες των ανθρώπων εξελίχθηκαν ίσως ως ένα φυσικό σύστημα πέδησης κατά την αναρρίχησή τους στα δέντρα.
Οι πρώτοι άνθρωποι χρειάζονταν έναν τρόπο για να μπορούν να κατεβαίνουν από τα δέντρα όπου σκαρφάλωναν χωρίς να πεθάνουν, διαπίστωσαν οι ερευνητές από το Κολέγιο Ντάρτμουθ στις ΗΠΑ. Οι περιστρεφόμενοι ώμοι και οι εκτεταμένοι αγκώνες των ανθρώπων – που μας επιτρέπουν να φτάνουμε ένα ψηλό ράφι ή να πετάμε μια μπάλα – πιστεύεται ότι ενδεχομένως εξελίχθηκαν ως ένα φυσικό σύστημα πέδησης για τους πρωτεύοντες προγόνους μας, σύμφωνα με τη νέα έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Royal Society.
Όταν οι πρώτοι άνθρωποι εγκατέλειψαν το δάσος και μετακινήθηκαν στη σαβάνα, οι ευέλικτοι ώμοι και οι αγκώνες τους ήταν απαραίτητοι για τη συλλογή τροφής, καθώς και για την ανάπτυξη εργαλείων που χρησιμοποιούσαν στο κυνήγι, αλλά και για να αμυνθούν όταν απειλούνταν από άγρια ζώα, αναφέρει η μελέτη.
Στο πλαίσιο της έρευνάς τους, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα ζώα που σκαρφαλώνουν στα δέντρα κρατούν τους ώμους και τους αγκώνες τους λυγισμένους και κοντά στο σώμα τους, όπως ορισμένοι πίθηκοι και οι χιμπατζήδες. Αλλά όταν οι χιμπατζήδες κατέβαιναν από τα δέντρα, τέντωναν τα χέρια τους πάνω από το κεφάλι, επειδή το βάρος του υπόλοιπου σώματός τους τούς τραβούσε προς τα κάτω.
Μέσα από παρατηρήσεις και αναλύσεις, οι ερευνητές οδηγήθηκαν στο να εικάσουν ότι οι εύκαμπτοι ώμοι και οι αγκώνες των ανθρώπων προήλθαν από τους πρώτους πιθήκους, ώστε να επιτρέπουν στους πρώτους ανθρώπους, όπως στον Αυστραλοπίθηκο (Australopithecus), να σκαρφαλώνουν στα δέντρα τη νύχτα για να διατηρούνται ασφαλείς, αλλά να είναι επίσης ικανοί με το φως της ημέρας να ξανακατέβουν στο έδαφος με ασφάλεια.
Όταν οι άνθρωποι ήταν πλέον ικανοί να χρησιμοποιήσουν τη φωτιά για να προστατευθούν από τους θηρευτές της νύχτας, απέκτησαν φαρδύτερους ώμους, οι οποίοι είχαν την ικανότητα να περιστραφούν 90 μοίρες, πράγμα που τους κατέστησε εξαιρετικά ικανούς σκοπευτές όταν πετούσαν ένα δόρυ, για παράδειγμα για να σκοτώσουν ένα άγριο ζώο.
Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης την ανατομία των χεριών των χιμπατζήδων και των μαγκάμπι, ενός είδους μικρών μαϊμούδων, χρησιμοποιώντας συλλογές σκελετών από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Αυτό που συμπέραναν είναι ότι, όπως και οι άνθρωποι, οι χιμπατζήδες διαθέτουν ώμους με σφαιρική άρθρωση, έναν τύπο άρθρωσης που παρότι είναι πιο ευάλωτος σε τραυματισμούς (π.χ. εξάρθρωση ώμου), επιτρέπει μεγαλύτερο εύρος κινήσεων. Επίσης, οι χιμπατζήδες μπορούν να τεντώνουν πλήρως τα χέρια τους, χάρη στο μειωμένο μήκος του οστού ακριβώς πίσω από τον αγκώνα, κάτι που ισχύει και στους ανθρώπους.
Παρόλο που πολλοί πίθηκοι είναι «κατασκευασμένοι» περισσότερο σαν τετράποδα ζώα και οι ώμοι τους είναι πιο σταθεροί από των ανθρώπων, έχουν σημαντικά πιο περιορισμένη ευελιξία και εύρος κινήσεων.
Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης και μεταπτυχιακός φοιτητής στο πρόγραμμα Οικολογία, Εξέλιξη, Περιβάλλον και Κοινωνία του Ντάρτμουθ, Λουκ Φάνιν, δήλωσε ότι τα ευρήματα είναι από τα πρώτα που εντοπίζουν τη σημασία της «αναρρίχησης προς τα κάτω» στην εξέλιξη των πιθήκων και των πρώτων ανθρώπων.
«Η μελέτη μας θίγει την ιδέα της αναρρίχησης προς τα κάτω ως έναν υποτιμημένο, αλλά απίστευτα σημαντικό παράγοντα στις αποκλίνουσες ανατομικές διαφορές μεταξύ μαϊμούδων και πιθήκων, που τελικά εκδηλώθηκαν στον άνθρωπο», ανέφερε, συμπληρώνοντας πως η αναρρίχηση προς τα κάτω αντιπροσώπευε μια τόσο σημαντική πρόκληση για το μέγεθος και το σώμα των πιθήκων και των πρώτων ανθρώπων, που η μορφολογία τους ανταποκρίθηκε σ’ αυτήν μέσω της φυσικής επιλογής, λόγω του υπαρκτού κινδύνου πτώσης.
Ο Τζέρεμι Ντε Σίλβα, καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Ανθρωπολογίας στο Κολέγιο Ντάρτμουθ, ο οποίος επίσης συμμετείχε στην ερευνητική εργασία, δήλωσε: «Ο τομέας μας έχει ασχοληθεί με τους πιθήκους που σκαρφαλώνουν στα δέντρα εδώ και πολύ καιρό – αυτό που ουσιαστικά απουσίαζε από τη βιβλιογραφία ήταν οποιαδήποτε εστίαση στο πώς κατεβαίνουν από ένα δέντρο. Αγνοούσαμε το δεύτερο μισό αυτής της συμπεριφοράς».
«Οι πρώτοι πίθηκοι εξελίχθηκαν πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια σε δάση όπου ανέβαιναν σε ένα δέντρο για να πάρουν την τροφή τους και μετά κατέβαιναν για να προχωρήσουν στο επόμενο. Η κάθοδος από ένα δέντρο παρουσιάζει πολλές προκλήσεις. Οι μεγάλοι πίθηκοι δεν είχαν την πολυτέλεια να πέσουν, διότι αυτό θα μπορούσε να τους σκοτώσει ή να τους τραυματίσει σοβαρά. Η φυσική επιλογή πιθανώς ευνόησε εκείνες τις ανατομίες που τους θα επέτρεπαν να κατεβαίνουν με ασφάλεια», σημείωσε ο ίδιος.
