Ο πλανήτης μας μόλις βίωσε τον πιο ζεστό μήνα από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές. Η ακραία ζέστη δεν επηρεάζει μόνο εμάς, αλλά και τα κατοικίδιά μας.
Ο Έντουαρντ Ναράγιαν, Ανώτερος Λέκτορας στην Επιστήμη των Ζώων στο Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία, περιγράφει σε σχετικό άρθρο του στο “The Conversation” πώς μια νέα έρευνα, στην οποία συμμετείχε και ο ίδιος, εξέτασε τους τρόπους με τους οποίους η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την ευημερία των ζώων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα κατοικίδια.
Όπως εξηγεί, προκειμένου ο ίδιος και οι συνάδελφοί του να αξιολογήσουν την ευημερία των ζώων χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο που είναι γνωστό ως «μοντέλο των 5 τομέων» (Five-Domains Model). Πρόκειται για ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο μοντέλo για την εξέταση της γενικότερης κατάστασης ενός ζώου.
Οι 5 επιμέρους τομείς που εξετάζει το μοντέλο είναι οι εξής:
- διατροφή
- περιβάλλον
- σωματική υγεία
- συμπεριφορά
- ψυχική κατάσταση
Το εν λόγω μοντέλο επιχειρεί να αξιολογήσει το σύνολο των φυσιολογικών και συμπεριφορικών αντιδράσεων των ζώων στους περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες. Κι ενώ οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα ζώα έχουν μελετηθεί και στο παρελθόν, αυτό που διαφοροποιεί τη συγκεκριμένη μελέτη από παλαιότερες είναι η εφαρμογή του μοντέλου συγκεκριμένα για την ευημερία των ζώων.
Όπως περιγράφει στο άρθρο του ο επιστήμονας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους βιβλιογραφικές αναφορές, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κλιματική αλλαγή θα βλάψει μελλοντικά τα ζώα και στους 5 παραπάνω τομείς, τόσο τα άγρια ζώα, όσο και τα οικόσιτα. Ας δούμε, μέσα από την περιγραφή του Έντουαρντ Ναράγιαν, πώς θα επηρεαστούν τα διάφορα είδη ζώων σε έναν αυξανόμενα θερμαινόμενο κόσμο, καθώς και μερικούς τρόπους για να τα βοηθήσουμε.
Ψάρια
Τα ψάρια είναι εξώθερμα, που σημαίνει ότι χρησιμοποιούν κυρίως εξωτερικές πηγές θερμότητας για να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους. Αυτό τα καθιστά ευάλωτα στις μεταβολές της θερμοκρασίας του νερού εντός του ενυδρείου, ενώ οι μεταβολές αυτές είναι πιθανότερο να συμβούν κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα, γι’ αυτό και οι καλοκαιρινές μέρες θεωρούνται σε γενικές γραμμές επικίνδυνες για τα περισσότερα ψάρια ενυδρείων.
Οι ακραίες θερμοκρασίες νερού μπορούν να προκαλέσουν διάφορες στον οργανισμό των ψαριών. Για παράδειγμα, μπορούν να αυξήσουν τον μεταβολικό ρυθμό τους, πράγμα το οποίο σημαίνει πρακτικά ότι χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο για να αναπνεύσουν. Μπορούν, ακόμα, να προκαλέσουν μεταβολές που σχετίζονται με την ανάπτυξή τους, π.χ. να την επιβραδύνουν, ή να τα οδηγήσουν στο να μειώσουν την ποσότητα τροφής που καταναλώνουν.
Ο επιστήμονας σημειώνει στο άρθρο του ότι -σύμφωνα με τις επίσημες κατευθυντήριες γραμμές- το νερό ενός ενυδρείου εσωτερικού χώρου θα πρέπει να διατηρείται μεταξύ 20℃ και 25℃, με μοναδική εξαίρεση τα τροπικά ψάρια. Ο ίδιος προτείνει όσοι έχουν ενυδρείο να χρησιμοποιούν κάποια συσκευή που να ελέγχει τη θερμοκρασία του νερού, ώστε να μπορούν να την παρακολουθούν τακτικά, ενώ συμβουλεύει επίσης το ενυδρείο να μην βρίσκεται κοντά σε παράθυρο, προκειμένου να αποφεύγεται η απευθείας έκθεση στο φως του ήλιου.
Πτηνά
Το θερμικό στρες μπορεί να αλλάξει τη φυσιολογία των πτηνών. Για παράδειγμα, έρευνα που έγινε σε έναν άγριο πληθυσμό μικρών αυστραλιανών κοκκινολαίμηδων έδειξε ότι κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα, τα πουλιά έχασαν μέρος της σωματικής τους μάζας και εγκατέλειψαν τις φωλιές τους, ενώ ορισμένα εξ αυτών πέθαναν. Η θερμική καταπόνηση μπορεί, επίσης, να κάνει τα οικόσιτα πτηνά να εκδηλώσουν ασυνήθιστες συμπεριφορές, όπως το να τσιμπούν επανειλημμένα με το ράμφος τους τα φτερά ενός άλλου πτηνού
Όταν ο καιρός είναι ζεστός, οι ιδιοκτήτες πτηνών θα πρέπει να ελέγχουν τακτικά το κλουβί και να βεβαιώνονται ότι είναι καθαρό και εφοδιασμένο με τροφή και νερό. Βέβαια, αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να γίνεται ανεξαρτήτως συνθηκών, αλλά η αναγκαιότητά του αυξάνεται σημαντικά σε περιόδους ακραίων θερμοκρασιακών συνθηκών.
Σε περίπτωση που το πτηνό ζει σε υπαίθριο κλουβί ή σε πτηνοτροφείο, ο Έντουαρντ Ναράγιαν τονίζει ότι θα πρέπει να φροντίζουμε να έχει σκιά, ενώ αναφέρει πως ένα σύντομο μπανάκι θα μπορούσε να τους προσφέρει τη δροσιά που έχουν ανάγκη.
Σκύλοι
Πολλά είναι τα ζώα που υποφέρουν κατά τις θερμότερες ημέρες του χρόνου. Οι σκύλοι και οι γάτες δεν αποτελούν εξαίρεση σε αυτό. Μάλιστα, το πόσο υποφέρουν μπορεί να αυξηθεί σημαντικά σε περίπτωση που:
- είναι προχωρημένης ηλικίας ή υπέρβαρα
- έχουν παχύ τρίχωμα
- έχουν κοντό ρύγχος και πλατυ πρόσωπο (επειδή περιορίζεται η ροή του αέρα και τα δυσκολεύει όταν προσπαθούν να δροσιστούν)
Η θερμική καταπόνηση μπορεί να προκαλέσει υπερθερμία στους σκύλους, δηλαδή να αυξηθεί τη θερμοκρασία του σώματός τους και να φθάσει σε επικίνδυνα για την υγεία τους επίπεδα. Για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων, θα πρέπει να ελέγχουμε για πρώιμες ενδείξεις θερμικού στρες, όπως είναι το υπερβολικό λαχάνιασμα ή οι ακανόνιστες κινήσεις, αναφέρει ο ειδικός, ο οποίος εξηγεί ότι τα συμπτώματα αυτά θα μπορούσαν να κλιμακωθούν γρήγορα, οδηγώντας σε θερμοπληξία, πιθανώς ακόμη και στον θάνατο. Το pet-in έχει ήδη αναφερθεί σε σχετικό άρθρο του στο πώς μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετωπίσουμε τη θερμοπληξία, καθώς και στα συμπτώματα που μπορούν να μας προειδοποιήσουν.
Επίσης, κάτι ακόμη που θα πρέπει να έχουμε κατά νου το καλοκαίρι είναι ότι οι σκύλοι και οι γάτες έχουν ακόμη ανάγκη από άσκηση, απλώς μειωμένης έντασης και συνήθως για μικρότερα χρονικά διαστήματα. Κι ενώ οι γάτες το φροντίζουν αυτό από μόνες τους, στην περίπτωση των σκύλων είμαστε εμείς υπεύθυνοι να τους προστατεύσουμε, περνώντας λιγότερο χρόνο στον ήλιο και γενικώς φροντίζοντας ο σκύλος μας να αθλείται κατά τη διάρκεια της βόλτας (π.χ. εάν τον πάμε σε ένα πάρκο), αλλά χωρίς να το παρακάνει. Δυστυχώς, ο ίδιος μπορεί να νιώσει τα ανησυχητικά σημάδια ότι «έρχεται» η θερμοπληξία, αλλά εμείς είμαστε εκείνοι που θα πρέπει να τα παρατηρήσουμε και να τον σταματήσουμε. Ιδανικά, βρίσκουμε μέρος με σκιά σε κοντινή απόσταση, ώστε να ξεκουραστεί εκεί όποτε το θελήσει.
Πάντως, περισσότερο από το 80% των ιδιοκτητών σκύλων αναφέρουν ότι ήδη φροντίζουν να ασκούν τους σκύλους τους λιγότερο έντονα ή για μικρότερα χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια ενός ζεστού καιρού, που σημαίνει ότι γενικώς λαμβάνεται υπ’ όψιν. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει να αποφύγουμε την παγίδα του να μειώσουμε υπερβολικά τα επίπεδα δραστηριότητας του σκύλου μας, γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα υγείας.
Ο ειδικός προτείνει να αφήνουμε τον σκύλο μας στο σπίτι μόλις έχει κάνει τη βόλτα του, καθώς είναι ένα από τα πιο ασφαλή μέρη κατά την περίοδο ζέστης. Ιδανικά, εάν έχουμε κήπο ή αυλή, μπορούμε να τοποθετήσουμε μια παιδική πισίνα γεμάτη με κρύο νερό, ώστε ο σκυλάκος μας να μπορεί να δροσιστεί. Μερικές φορές, η σκιά από μόνη της δεν είναι αρκετή, ιδίως εάν το έδαφος έχει απορροφήσει πολλή θερμότητα. Ο ίδιος συνιστά να βάζουμε ελάχιστη ποσότητα αντηλιακού στα εκτεθειμένα ροζ σημεία στο δέρμα του σκύλου, όπως είναι οι άκρες των αυτιών και η μύτη.
Γάτες
Στην περίπτωση των γατών, οι ενδείξεις ότι έχουν υπερθερμανθεί δεν διαφέρουν ιδιαίτερα με εκείνες που αναφέραμε για τους σκύλους. Το έντονο λαχάνιασμα, το «τρέξιμο» του σάλιου από το στόμα και ο γρήγορος σφυγμός θα πρέπει να μας κάνουν να δράσουμε, επικοινωνώντας με τον κτηνίατρό μας για να μας δώσει τις κατάλληλες οδηγίες, αναφέρει ο ειδικός, αφού τα παραπάνω ενδέχεται να δηλώνουν ότι το ζώο μας πάσχει ή ότι σύντομα θα πάσχει από θερμοπληξία.
Η κλιματική αλλαγή, οι αυξημένες θερμοκρασίες που συνδέονται μ’ αυτήν και οι πλημμύρες μπορούν να βοηθήσουν την εξάπλωση παρασίτων και διαφόρων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών που μεταδίδονται από τσιμπούρια, των μολύνσεων από ψύλλους και του σκουληκιού της καρδιάς. Συνεπώς, λόγω της κλιματικής αλλαγής, ο κίνδυνος για τα ζώα, και ιδιαίτερα για τις γάτες και τους σκύλους που βασίζονται σε εμάς για την ευημερία και την επιβίωσή τους, είναι αυξημένος.
Αναφορικά με τις συμβουλές που παρέχει ο ειδικός για τους ιδιοκτήτες γατών, αυτές είναι οι εξής:
- Εξασφαλίστε ότι η γάτα σας έχει σκιά και άφθονο νερό
- Απλώστε ελάχιστο αντηλιακό στις άκρες των αυτιών και στη μύτη τους, ειδικά εάν η γάτα είναι λευκή
- Φροντίστε γενικά η γάτα σας να μένει μέσα στο σπίτι κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας
- Φροντίστε έστω ένα δωμάτιο του σπιτιού να είναι δροσερό και καλά αεριζόμενο
Σε περίπτωση καύσωνα, παίξτε με τη γάτα σας νωρίς το πρωί ή αργότερα το βράδυ, ώστε να μην ανεβαίνει η θερμοκρασία της κατά τις θερμότερες ώρες της ημέρας
Θα πρέπει, τέλος, να θυμόμαστε ότι παρόλο που εμείς, ως άνθρωποι, γνωρίζουμε για την κλιματική αλλαγή και μπορούμε να προετοιμαστούμε για την αντιμετώπισή της, τα ζώα δεν μπορούν, ιδίως τα οικόσιτα. Έχουν ανάγκη εμάς για να το κάνουν. Και τα ζώα αυτά δεν εξαντλούνται στα είδη που αναφέραμε παραπάνω, καθώς κι άλλα είδη, όπως τα ερπετά, τα ινδικά χοιρίδια και τα κουνέλια, επηρεάζονται από τη ζέστη και χρειάζονται ειδική μεταχείριση για να την αντιμετωπίσουν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Αυτό που συμπερασματικά θα πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι καθώς τα κύματα καύσωνα ολοένα και θα αυξάνονται τα επόμενα χρόνια, η ευθύνη για την ασφάλεια των ζώων μας είναι δική μας.
Με πληροφορίες από The Conversation
