Γάτες: Προτιμούν εμάς, το φαγητό ή τα παιχνίδια;

Ακούστε το άρθρο στο Spotify:

Παρεξηγημένες για την ιδιαίτερη φύση τους και τις περιέργειές τους, οι γάτες θεωρούνται απο πολλούς ζώα που δε νοιάζονται και πολύ για την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους, όχι όσο οι σκύλοι έστω.

Όμως, αντί να στεκόμαστε σε αναπόδεικτες θεωρίες, ας δούμε τι έχει να μας πει η επιστήμη.

Μία έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Behavioural Processes το 2017 και για την οποία συνεργάστηκαν ερευνητές απο το Τμήμα Επιστημών Ζώων και Βοσκοτόπων του Πανεπιστημίου του Όρεγκον και απο το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Μονμάουθ, παρέχει σημαντικά ευρήματα σχετικά με το τι πραγματικά προτιμούν οι γάτες.

Αρχικά, οι συγγραφείς της εργασίας αναγνωρίζουν το γεγονός ότι υφίσταται και είναι κοινή η πεποίθηση ότι οι γάτες δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικές ή εκπαιδεύσιμες, ενώ εκτιμούν ότι η διαμόρφωση της εν λόγω αντίληψης οφείλεται, εν μέρει, στην έλλειψη γνώσης σχετικά με το είδος ερεθισμάτων που προτιμούν οι γάτες, δηλαδή ποιά είναι τα ερεθίσματα εκείνα που μπορούν να τους δώσουν κίνητρο να εργαστούν για ένα συγκεκριμένο σκοπό.


Η συμμετοχή στην έρευνα

Η μελέτη συμπεριέλαβε 25 ενήλικες, οικόσιτες γάτες (ηλικίας μεγαλύτερης του 1 έτους) και 25 ενήλικες γάτες απο καταφύγια ζώων. Ο μέσος όρος ηλικίας των γατών ήταν τα 5,5 έτη στην περίπτωση των οικόσιτων, ενώ ελαφρώς υψηλότερος, στα 6,3 έτη η ηλικία εκείνων απο τα καταφύγια. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα το φύλο να επηρεάσει τα αποτελέσματα, δόθηκε προσοχή στο να συλλεχθούν ισάριθμες θηλυκές και αρσενικές γάτες και για τις δύο κατηγορίες.

Απο τις 50 γάτες που αρχικά στρατολογήθηκαν για τις ανάγκες της μελέτης, οι 5 (2 οικόσιτες και 3 απο καταφύγια) δεν υποβλήθηκαν σε πλήρη αξιολόγηση εξαιτίας νευρικής συμπεριφοράς – κρύβονταν, έτρεμαν ή παρουσίαζαν διεσταλμένες κόρες. Επίσης, 7 ακόμα γάτες εξαιρέθηκαν απο την αξιολόγηση, επειδή δεν αλληλεπιδρούσαν με κανένα απο τα ερεθίσματα που τους παρουσιάστηκαν, παραμένοντας ουσιαστικά αμέτοχες, διαμορφώνοντας το συνολικό αριθμό γατών που τελικώς συμμετείχε στη μελέτη στις 38.


Οι μέθοδοι της έρευνας

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η συμπεριφορά των γατών δε θα επηρεαστεί απο ένα νέο περιβάλλον, οι γάτες απο τα καταφύγια μελετήθηκαν σε δωμάτιο εντός του καταφυγίου, ενώ οι οικόσιτες σε δωμάτιο εντός της οικίας του ιδιοκτήτη.
Αναφορικά με τις μεθόδους της έρευνας, στα πλαίσια της γενικής διαδικασίας που ακολουθήθηκε για την αξιολόγηση των προτιμήσεων των γατών, χρησιμοποιήθηκαν ερεθίσματα που κατατάχθηκαν σε 4 διαφορετικές κατηγορίες:

  • Κοινωνική αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο
  • Τροφή
  • Παιχνίδια
  • Οσμές σχετικές με τη βιολογία τους

Κάθε κατηγορία περιελάμβανε 3 επιμέρους ερεθίσματα με τη λογική οι γάτες να δείξουν προτίμηση αφενός σε μία κατηγορία ερεθισμάτων, και αφετέρου σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα εντός της κάθε κατηγορίας. Στην πρώτη κατηγορία, τα ερεθίσματα σχετίζονταν με τον άνθρωπο και ήταν τα εξής:

  • Φωνή
  • Χάιδεμα
  • Παιχνίδι

Για να διατηρηθεί η αντικειμενικότητα, τα ερεθίσματα παρουσιάστηκαν στη σειρά και με την παρουσία του ίδιου ατόμου, το οποίο είτε μιλούσε, είτε τις χάιδευε, είτε έπαιζε μαζί τους με ένα παιχνίδι σε σχήμα φτερού.

Στη δεύτερη κατηγορία, η οποία σχετιζόταν με το φαγητό, τα ερεθίσματα ήταν το κοτόπουλο, ο τόνος και εμπορική τροφή για γάτες με μαλακό, αρωματισμένο κοτόπουλο, τα οποία και παρουσιάστηκαν στις γάτες ταυτόγχρονα.

Στην τρίτη κατηγορία, η οποία ήταν σχετική με το παιχνίδι, τα διαφορετικά παιχνίδια που παρουσιάστηκαν ταυτόγχρονα στις γάτες ήταν ένα κινούμενο παιχνίδι, ένα παιχνίδι με τη μορφή ποντικιού κι ένα πούπουλο.

Στην τέταρτη και τελευταία κατηγορία, η οποία είχε να κάνει με μυρωδιές, χρησιμοποιήθηκαν οσμές απο γερβιλίνες, μικρά θηλαστικά που ανήκουν στα τρωκτικά και αποτελούν εν δυνάμει θηράματα για τις γάτες, οσμές από νεπέτα (Nepeta cataria, ένα μαγιοβότανο που αρέσει ιδιαίτερα στις γάτες) και οσμές από άγνωστες για τα υποκείμενα γάτες.

Στις κατηγορίες των τροφών, των παιχνιδιών και των αρωμάτων, οι γάτες είχαν ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα ερεθίσματα για μια συνολική διάρκεια 3 λεπτών. Για την κοινωνική αλληλεπίδραση, η διάρκεια ήταν και πάλι ίση με 3 λεπτά, με τον άνθρωπό να μιλά, να χαϊδεύει και να παίζει με τη γάτα για ένα λεπτό ανά ερέθισμα. Για τις οικόσιτες γάτες, το άτομο ήταν ένας κηδεμόνας γάτας, ενώ για τις γάτες καταφυγίων ένας πειραματιστής.

Σύμφωνα με τους ερευνητές Ζάιονς και Μάρκους (1982), η προτίμηση σε ένα ερέθισμα μπορεί να μετρηθεί από την προσέγγιση του ατόμου και τη διατήρηση της εγγύτητάς του σε αυτό. Έτσι, στην παρούσα μελέτη, τα ερεθίσματα με τα υψηλότερα ποσοστά αλληλεπίδρασης εντός της κάθε κατηγορίας, χρησιμοποιήθηκαν και σε μία τελική σύγκριση μεταξύ των κατηγοριών, με σκοπό να προσδιοριστεί η προτιμώμενη κατηγορία ερεθισμάτων για κάθε γάτα. Για κάθε κατηγορία, ο χρόνος που οι γάτες αλληλεπίδρασαν με τα αντικείμενα καταγράφηκε με τη χρήση της εφαρμογής Countee, η οποία αναλύει δεδομένα συμπεριφοράς. Ως αλληλεπίδραση θεωρήθηκε το άγγιγμα του αντικειμένου απο τις γάτες, η προσέγγισή τους για να το μυρίσουν, το γλείψιμο και, γενικώς, οτιδήποτε έδειχνε ότι η γάτα δεν αδιαφορεί για το συγκεκριμένο ερέθισμα.


Τα αποτελέσματα των ερευνητών

Όσον αφορά τη σύγκριση των κατοικίδιων γατών και των γατών καταφυγίου, δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο πληθυσμών ως προς τον αριθμό εκείνων που προτίμησαν ερεθίσματα εντός της κάθε κατηγορίας ή στον αριθμό των ατόμων που έδειξαν προτίμηση σε κάθε κατηγορία ερεθίσματος στην τελική σύγκριση. Επομένως, τα δεδομένα απο τους δύο πληθυσμούς συνδυάστηκαν όταν αναλύθηκαν οι συνολικές προτιμήσεις των γατών.

Προφανώς, ως προτιμώμενο ερέθισμα θεωρήθηκε εκείνο που τα μικρά αιλουροειδή ασχολήθηκαν για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μαζί του. Σε περιπτώσεις όπου η γάτα αφιέρωνε ίσο χρόνο σε κάθε ερέθισμα, για παράδειγμα αν κατά την αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο ασχολείτο για το 100% του χρόνου με κάθε ένα απο τα τρία ερεθίσματα, θεωρήθηκε ότι παρουσιάζει μια γενική προτίμηση για τη συγκεκριμένη κατηγορία. Αν, δηλαδή, περνούσε και τα 3 λεπτά χωρίς να χάσει το ενδιαφέρον της, τότε θα αποδεικνυόταν ότι ή γάτα προτιμά τη συγκεκριμένη κατηγορία σε σχέση με κάποιο άλλο ερέθισμα που την απασχόλησε για λιγότερο χρόνο.

Ξεκινώντας απο τις προτιμήσεις εντός της κάθε κατηγορίας, στην αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους, η πλειοψηφία των γατών έδειξε ότι προτιμά το παιχνίδι με τον άνθρωπο, σε σχέση με την απλή ομιλία. Συγκεκριμένα, 25 απο τις γάτες προτίμησαν το παιχνίδι, ενώ 8 προτίμησαν την ομιλία. Ακόμα, ανάμεσα στο χάιδεμα και την ομιλία, 17 διάλεξαν το χάιδεμα και 8 την ομιλία. Συνεπώς, στη σύγκριση μεταξύ του παιχνιδιού και του χαϊδέματος, το παιχνίδι προτιμήθηκε απο τις γάτες, αφού το επέλεξαν 25 γάτες, έναντι των 17 που προτίμησαν το χάιδεμα.

Στην κατηγορία του φαγητού, οι γάτες έδειξαν ξεκάθαρη συνολική προτίμηση για τον τόνο, με το κοτόπουλο να ακολουθεί και το μαλακό αρωματισμένο κρέας να έρχεται τελευταίο στις προτιμήσεις τους, με το πλήθος των γατών που επέλεξαν το κάθε τρόφιμο να ισούται με 22 για τον τόνο, 11 για το κοτόπουλο και 4 για το αρωματισμένο, μαλακό κρέας. Στην κατηγορία των παιχνιδιών, η προτίμηση των γατών ήταν και πάλι σαφής και ακόμη πιο ξεκάθαρη, και αυτή ήταν το κινούμενο παιχνίδι, με σημαντική διαφορά απο το παιχνίδι με τη μορφή ποντικιού και το πούπουλο, καθώς οι γάτες που επέλεξαν το κινούμενο παιχνίδι ήταν 23, σε αντίθεση με τα άλλα δύο παιχνίδια που προτιμήθηκαν απο 3 και 2 γάτες, αντίστοιχα. Στην τελευταία κατηγορία, ανάμεσα στις 3 διαφορετικές οσμές, η προτίμηση των γατών ήταν και πάλι σαφέστατη και ήταν το μαγιοβότανο, αφού προτιμήθηκε απο 22 γάτες, ενώ οι οσμές απο γερβιλίνες κι απο άγνωστες γάτες προτιμήθηκαν μόνο απο 6.


Η τελική σύγκριση

Φθάνοντας, λοιπόν, στο πιο ενδιαφέρον κομμάτι της μελέτης, η κατηγορία που προτιμήθηκε απο τις περισσότερες γάτες ήταν η κοινωνική αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους (!), ακόμη κι όταν είχαν την επιλογή να αλληλεπιδράσουν με το 2ο στις προτιμήσεις τους ερέθισμα. Μέσω αυτού του ευρήματος, αποδεικνύεται ότι είναι ασταθής η υπόθεση ότι οι γάτες “δεν έχουν εξημερωθεί αρκετά” ώστε να προτιμούν τους ανθρώπους σε σχέση με άλλες ασχολίες, κι έτσι η περιγραφή τους ως “ημι-εξημερωμένες” ενδεχομένως αναφέρεται μόνο σε μία βάση σύγκρισης με τους σκύλους, οι οποίοι θεωρούνται εξημερωμένοι. Αναλυτικότερα, και για όλες τις κατηγορίες ερεθισμάτων, τα ακριβή αποτελέσματα ήταν τα εξής:

  • Κοινωνική αλληλεπίδραση: προτιμήθηκε απο το 50% των γατών, δηλαδή απο συνολικά 19 γάτες
  • Τροφή: προτιμήθηκε απο το 37% των γατών, δηλαδή συνολικά απο 14 γάτες
  • Παιχνίδια: προτιμήθηκαν απο το 11% των γατών, δηλαδή απο συνολικά 4 γάτες
  • Οσμές: προτιμήθηκαν απο μόνο μία γάτα, δηλαδή το 2% του συνολικού αριθμού γατών που συμμετείχαν

Η πλειοψηφία των γατών, και συγκεκριμένα το 70%, αλληλεπίδρασαν για τουλάχιστον το μισό χρόνο απο αυτόν που τους δόθηκε με το ερέθισμα της προτίμησής τους.


Οι σκέψεις των ερευνητών

Οι συγγραφείς της εργασίας διατυπώνουν τις σκέψεις τους σχετικά με τα ευρήματά τους, αναφέροντας ότι παρότι οι γάτες φαίνεται να είναι αρκετά εξημερωμένες ώστε να προτιμούν την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους, η γενικότερη κοινωνικότητά τους πιθανότατα επηρεάζεται τόσο απο τη βιολογική τους προδιάθεση, όσο κι απο τις εμπειρίες που έχουν βιώσει στη ζωή τους. Επίσης, παρατηρούν ότι οι προτιμήσεις των γατών είναι σημαντικά εξατομικευμένες, εφόσον δεν προτίμησαν όλες οι γάτες το ίδιο ερέθισμα εντός της κάθε κατηγορίας, ούτε παρουσίασαν την ίδια προτίμηση στη σύγκριση μεταξύ των κατηγοριών.

Κλείνοντας, αναφέρεται ότι οι γάτες, είτε προέρχονται απο καταφύγιο, είτε είναι οικόσιτες, δε φαίνεται να είναι τα αντικοινωνικά πλάσματα που πολλοί θεωρούν – ή τουλάχιστον δεν υποστηρίζεται κάτι τέτοιο απο τα μέχρι ώρας διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα- καθώς η κοινωνική αλληλεπίδραση στη συγκεκριμένη μελέτη ήρθε πρώτη στην προτίμησή τους, ξεπερνώντας ακόμη και το φαγητό. Οι συγγραφείς, τέλος, αναφέρουν ότι, παρότι τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης είναι αρκετά σαφή, υπάρχουν πολλά περιθώρια για έρευνα επί του συγκεκριμένου θέματος και ιδιαίτερα στο κομμάτι που δεν ερευνήθηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση, δηλαδή εκείνο που αφορά τα κίνητρα που ωθούν τις γάτες να προτιμήσουν ένα συγκεκριμένο ερέθισμα έναντι κάποιου άλλου.


 

Σχετικά Άρθρα

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ