Πέθανε η Λολίτα, η όρκα που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της σε ένα ενυδρείο, δίνοντας show για το Miami Seaquarium, με τα σχέδια για την απελευθέρωσή της στον ωκεανό να μην γίνονται τελικά ποτέ πραγματικότητα.
Το απόγευμα της Παρασκευής, το τουριστικό θέρετρο ανακοίνωσε μέσω ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πως η Τόκι ή Τοκίτι, γνωστότερη ως Λολίτα, που ήταν και το καλλιτεχνικό της όνομα, έφυγε από τη ζωή. Η αιτία του θανάτου του άτυχου ζώου, που πιστεύεται ότι ήταν 57 ετών, κρίθηκε πως ήταν μια νεφρική πάθηση.
Η ζωή της Λολίτα ήταν δύσκολη. Γεννημένη στα παγωμένα νερά του Ειρηνικού Ωκεανού ως μέλος ενός κοπαδιού φαλαινών-δολοφόνων, είχε μάθει να ζει ελεύθερη. Αλλά οι άνθρωποι αποφάσισαν πως την υπόλοιπη ζωή της δεν θα την περνούσε έτσι. Την απομάκρυναν από τη μητέρα της σε νεαρή ηλικία και την μετέφεραν στο ενυδρείο όπου άφησε προ ημερών την τελευταία της πνοή, έχοντας συμμετάσχει επί σειρά ετών σε παραστάσεις που μοναδικό στόχο ήταν τη διασκέδαση των ανθρώπων και -φυσικά- το οικονομικό όφελος των ιδιοκτητών της.
Ανά τα χρόνια, πολλές εκστρατείες ακτιβιστών και άνθρωποι άντλησαν έμπνευση από την ιστορία της, γράφοντας ακόμη και τραγούδια για εκείνη. Είχε μάλιστα προγραμματιστεί χρηματοδότηση εκατομμυρίων δολαρίων, η οποία επρόκειτο να καλύψει τα έξοδα για τη μεταφορά της με αεροπλάνο πίσω στα νερά της «πατρίδας» της. Η 95χρονη μητέρα της, που παραμένει ελεύθερη στη φύση, βρίσκεται στο σημείο όπου επρόκειτο να μεταφερθεί και η Λολίτα, αλλά η ζωή τα έφερε έτσι ώστε η επανένωσή τους να μην αποτελεί πλέον τίποτα παραπάνω από ένα απραγματοποίητο όνειρο για εκείνες κι ένα απραγματοποίητο πλάνο για τους ανθρώπους.
Ο Χάουαρντ Γκάρετ, ιδρυτής του μη κερδοσκοπικού δικτύου Orca Network, που εδώ και δεκαετίες έδινε αγώνα για την απελευθέρωσή της, δήλωσε συντετριμμένος από την είδηση του θανάτου της και εξέφρασε την ελπίδα του η σορός της να επιστρέψει στο μέρος όπου γεννήθηκε. Στάθηκε περισσότερο, όμως, στην επιμονή που το άτυχο πλάσμα επέδειξε μπροστά σε ένα σωρό προκλήσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει, όπως η ζωή σε μια μικρή δεξαμενή, το κατά καιρούς βρώμικο νερό της δεξαμενής και τα πολλαπλά χρόνια απομόνωσης από την ελεύθερη ζωή, τη μητέρα της και το κοπάδι της.
Πώς ξεκίνησαν όλα
Ήταν τον Αύγουστο του 1970, στις ακτές της Ουάσινγκτον, όταν η Τοκίτι χωρίστηκε από τη μητέρα της μαζί με άλλα μικρά του είδους της. Τουλάχιστον δώδεκα από τις φάλαινες που αιχμαλωτίστηκαν τότε πέθαναν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, ενώ περισσότερες από πενήντα επέζησαν και κρατήθηκαν για να μεταφερθούν σε ενυδρεία. Λίγα χρόνια αργότερα, οι φάλαινες όρκες τέθηκαν υπό προστασία από τον νόμο για τα απειλούμενα είδη.
Η Τόκι μεταφέρθηκε στο Μαϊάμι κι έγινε προσωπικότητα του θεάματος. Τα πρώτα χρόνια, μοιράστηκε τη ζωή της μαζί με μια όρκα που έφερε το όνομα Ούγκο, έως και το 1980, όταν η δεύτερη πέθανε. Το 2022 η Λολίτα αποσύρθηκε και οι φωνές για την επιστροφή της στον βορειοδυτικό Ειρηνικό ολοένα και πύκνωναν, αποκτώντας αυξανόμενη ισχύ.
Μόλις τον περασμένο Μάρτιο, οι ιδιοκτήτες του Miami Seaquarium ανακοίνωσαν μια «επίσημη και δεσμευτική συμφωνία» με την ομάδα Friends of Lolita, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο για την επιστροφή της Τόκι στη φύση.
Στον απόηχο του θανάτου της Τόκι
Ο θάνατος της Τόκι προκάλεσε ανατάραξη σε ολόκληρη τη χώρα, σημειώνει ο Guardian. Αγρυπνίες με κεριά προγραμματίστηκαν στo νησί Γουίντμπι της Ουάσινγκτον, όπως και έξω από το ενυδρείο όπου έζησε η Λολίτα στο Μαϊάμι, το βράδυ του Σαββάτου. Επίσης, η Peta διοργάνωσε δύο ακόμη ολονυκτίες την Παρασκευή και το Σάββατο, έξω από το ενυδρείο.
«Καλοί άνθρωποι παρακάλεσαν το Seaquarium στο Μαϊάμι να δώσει τέλος στην βασανιστική ζωή της Λολίτα σε ένα τσιμεντένιο κελί και να την απελευθερώσει σε ένα θαλάσσιο καταφύγιο, όπου θα μπορούσε να κολυμπήσει στα βαθιά, να νιώσει τα ρεύματα του ωκεανού, ακόμη και να επανενωθεί με την όρκα που πιστεύεται ότι είναι η μητέρα της», έγραψε σε ανακοίνωσή της η πρόεδρος της Peta, Ίνγκριντ Νιούκιρκ, «αλλά τα σχέδια για τη μεταφορά της σε ένα θαλάσσιο καταφύγιο ήρθαν πολύ αργά» και η Λολίτα δεν πρόλαβε να απολαύσει ούτε ένα λεπτό ελευθερίας ύστερα από τα 53 ολόκληρα χρόνια που έζησε υπό καθεστώς αιχμαλωσίας, συμπλήρωσε η ίδια.
Η οργάνωση προέτρεψε όλες τις οικογένειες να τιμήσουν την μνήμη της Τόκι με το να μην επισκέπτονται ποτέ θαλάσσια πάρκα, ενώ απηύθυνε επίσης έκκληση προς το ενυδρείο να βάλει μπρος για τα σχέδια που υπάρχουν να απελευθερώσει το δελφίνι που ζούσε μαζί με τη Λολίτα, καθώς και τα υπόλοιπα δελφίνια που διατηρεί στις εγκαταστάσεις του.
«Οι άνθρωποι την απογοήτευσαν»
Οι ακτιβιστές των φαλαινών εξακολουθούν, ακόμη και μετά τον θάνατό της, να είναι συγκλονισμένοι από τις συνθήκες υπό τις οποίες έζησε η Τόκι. Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Υπηρεσία Επιθεώρησης Υγείας Ζώων και Φυτών του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση επιθεώρησης για το Miami Seaquarium, η οποία κατέγραφε μια σειρά εξαιρετικά ανησυχητικών περιστατικών στο θαλάσσιο θεματικό πάρκο, συμπεριλαμβανομένου ενός τραυματισμού στο σαγόνι της όρκας, ο οποίος είχε προκληθεί κατά τη διάρκεια παραστάσεων, θέματα που αφορούσαν την κακή ποιότητα του νερού, καθώς και αρχεία και συνεντεύξεις με το προσωπικό που έδειξαν ότι η Τόκι και άλλα θαλάσσια είδη του ενυδρείου τρέφονταν με σάπια ψάρια. Στα τέλη του 2021, μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων από την επιθεώρηση, ένα δελφίνι, μια φώκια και ένας θαλάσσιος ελέφαντας του ενυδρείου απεβίωσαν.
Οι ιδιοκτήτες της Τόκι στο ενυδρείο απέρριπταν για πολύ καιρό όλες τις εκκλήσεις που αφορούσαν την απελευθέρωσή της, απαντώντας πως η απελευθέρωση του ζώου στην άγρια φύση θα το καταδίκαζε κι ότι θα του στερούσε τη φροντίδα που λάμβανε από επαγγελματίες και το φαγητό του. Αυτό άλλαξε πρόσφατα. Τα σχέδια για την απελευθέρωση της όρκας και η χρηματοδότηση που θα εξασφάλιζε τα απαραίτητα για τη φροντίδα της για το υπόλοιπο της ζωής της ξεκίνησαν να κερδίζουν σημαντικό έδαφος. Δυστυχώς, όπως αποδείχθηκε, ήταν πια αργά. Η Λολίτα που «έφυγε» λίγο μετά τα 53 της, αν ζούσε ελεύθερη στον ωκεανό μαζί με τους δικούς της, θα μπορούσε να ζήσει για 100 χρόνια ή και περισσότερο.
Μόλις αυτή την εβδομάδα, η φάλαινα είχε αρχίσει να εκπαιδεύεται στη χρήση μιας «γιγαντιαίας σφεντόνας» για να μεταφερθεί τελικά από τη δεξαμενή και να μπει σε ένα αεροπλάνο που θα τη μετέφερε σε νέα νερά. Δυστυχώς, το ίδιο ακριβώς εργαλείο ήταν αυτό που χρησιμοποιήθηκε για την απομάκρυνση του άψυχου σώματός της, όταν η ζωή της έφτασε στο τέλος της, το απόγευμα της Παρασκευής.
«Για πρώτη φορά στη μακροχρόνια ζωή της σε αυτή τη φρικτή μικροσκοπική δεξαμενή, είχε ελπίδα», δήλωσε η Ναόμι Ρόουζ, επιστήμονας θαλάσσιων θηλαστικών στο Ινστιτούτο για την Ευημερία των Ζώων. «Είναι μια θλιβερή ειρωνεία ότι η Τοκίτι πέθανε τώρα. Οι άνθρωποι την απογοήτευσαν».
Το Κέντρο Έρευνας Φαλαινών, το οποίο πραγματοποιεί την καταμέτρηση για λογαριασμό της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας του πληθυσμού των φαλαινών που αποκαλούνται «νότιοι κάτοικοι», στο οποίο ανήκε και η Τόκι, έγραψε για τον θάνατο της όρκας: «Συντετριμμένος. Μια λέξη που δεν αρκεί για να περιγράψει τα συναισθήματά μας. Αιχμαλωτίστηκε και πέρασε τη ζωή της στερούμενη την οικογένειά της και μια ελεύθερη ζωή. Ευχαριστούμε όλους όσοι αφιέρωσαν την αγάπη και την ενέργειά τους για να προσπαθήσουν να το αλλάξουν αυτό. Η Τόκι δεν θα ξεχαστεί ποτέ».
Σήμερα, το κοπάδι της Τόκι αποτελείται από συνολικά 73 φάλαινες, σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση του πληθυσμού που πραγματοποίησε το Κέντρο Έρευνας Φαλαινών.
Με πληροφορίες από Guardian και Miami Herald
