Τα σκυλιά είναι κοινωνικά πλάσματα και απολαμβάνουν να βρίσκονται κοντά στους ανθρώπινους συντρόφους τους. Ωστόσο, όταν μένουν μόνα τους, ορισμένα σκυλιά ενδέχεται να εμφανίσουν μια διαταραχή που καλείται “άγχος αποχωρισμού”, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφική συμπεριφορά, υπερβολικό γαύγισμα και άλλες προβληματικές συμπεριφορές.

Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;

Το άγχος αποχωρισμού είναι μια κοινή κατάσταση μεταξύ των σκύλων -κι όχι μόνο- και μπορεί να αποτελέσει πρόκληση τόσο για τον σκύλο όσο και για τον ιδιοκτήτη του. Πρόκειται για μια κατάσταση που επηρεάζει κάποιους σκύλους όταν αποχωρίζονται τους ιδιοκτήτες τους ή μένουν μόνοι τους για μεγάλο χρονικό διάστημα και η εμφάνισή της είναι ανεξάρτητη από την ηλικία και τη ράτσα.

Συνήθως, πρόκειται για μια ψυχολογική κατάσταση που βιώνει ένας σκύλος που είναι πολύ δεμένος με τον κηδεμόνα του, όταν εκείνος πρέπει να λείπει από το σπίτι και να τον αφήσει μόνο του. Ως αποτέλεσμα του μεγάλου δεσίματος, ο σκύλος δεν μπορεί να αντέξει τον αποχωρισμό και εμφανίζει υπερβολικό άγχος. Θεωρείται σοβαρό πρόβλημα, καθώς αποτελεί έναν από τους κυριότερους λόγους που οι ιδιοκτήτες σκύλων εγκαταλείπουν τα ζώα τους, μη μπορώντας να αντέξουν άλλο αυτήν τη συμπεριφορά τους.

Αιτίες

Παρότι δεν υπάρχει μία καθοριστική και απόλυτη αιτία που να συνδέεται με το άγχος αποχωρισμού στους σκύλους, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη αυτής της κατάστασης. Για παράδειγμα, οι σκύλοι που έχουν εγκαταλειφθεί ή επανενταχθεί μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στο άγχος αποχωρισμού. Επιπλέον, τα σκυλιά που έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός ή έχουν αποχωριστεί τη μητέρα τους σε νεαρή ηλικία μπορεί να είναι πιο ευάλωτα και να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν αυτή την κατάσταση.

Όσον αφορά τον σκύλο μας, ως οι κηδεμόνες του είμαστε οι μόνοι που, γνωρίζοντας τις συμπεριφορές του, μπορούμε να αντιληφθούμε τις αλλαγές. Το ακόμη σημαντικότερο είναι ότι είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε πότε ξεκίνησε να αλλάζει η συμπεριφορά του και τι θα μπορούσε να ευθύνεται για την αλλαγή, καθώς -όπως είπαμε- δεν είναι ίδιες οι αιτίες εμφάνισης της διαταραχής για όλους τους σκύλους.

Επομένως, αν αντιληφθούμε αλλαγές στη συμπεριφορά του, στην προσπάθειά μας να καταλάβουμε από τι ενδεχομένως αυτές προκλήθηκαν, θα πρέπει να σκεφτούμε τι το διαφορετικό συνέβη την τελευταία περίοδο.

Ορισμένα παραδείγματα: Για παράδειγμα, ίσως παρατηρήσουμε συμπεριφορικές αλλαγές από την πρώτη κιόλας φορά που αναγκάζεται να μείνει μόνος για υπολογίσιμο χρονικό διάστημα ή μπορεί οι αλλαγές να ακολουθήσουν μετά από την πίεση που του ασκήσαμε να έρθει σε επαφή και να συνηθίσει άλλους ανθρώπους. Επίσης, ίσως να τον δώσαμε σε έναν φίλο για να τον κρατήσει για λίγες μέρες π.χ. για να πάμε κάποιο ταξίδι, κι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει επίσης αιτία εμφάνισης της διαταραχής. Αν τον πήραμε πρόσφατα από καταφύγιο, αυτό από μόνο του θα μπορούσε να αποτελέσει αιτία άγχους αποχωρισμού, όπως επίσης κι αν απλώς αλλάξαμε την ρουτίνα του ή το καθημερινό πρόγραμμά του. Η διαταραχή μπορεί να προκληθεί, επίσης, από την απώλεια ενός μέλους της οικογένειας, π.χ. λόγω μετακόμισης στο εξωτερικό ή λόγω θανάτου.

Ασφαλώς και υπάρχουν πολλές ακόμη καταστάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν έναν σκύλο να βιώσει άγχος αποχωρισμού, αλλά τα παραπάνω αποτελούν παραδείγματα που μπορούν να μας βοηθήσουν όταν αναζητούμε τις αιτίες εμφάνισης της διαταραχής στον δικό μας σκύλο, καθώς σε αυτό το κομμάτι γνωρίζουμε καλύτερα ακόμη κι από τον κτηνίατρό μας τις αλλαγές που έγιναν ή τις καταστάσεις που βίωσε και ίσως να έχουν επιδράσει αρνητικά στην ψυχολογία του.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού στους σκύλους μπορεί να ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά. Σε γενικές γραμμές, τα συνήθη συμπτώματα του άγχους αποχωρισμού στους σκύλους περιλαμβάνουν τα εξής:

• Γρύλισμα, κλαψούρισμα ή παρατεταμένο γαύγισμα
• Καταστροφική συμπεριφορά, όπως μάσημα ή ξύσιμο αντικειμένων
• Ανήσυχος ή ασυνήθιστος βηματισμός
• Ούρηση ή αφόδευση σε ακατάλληλα μέρη, παρότι έχει εκπαιδευτεί για το μέρος όπου θα πρέπει να πηγαίνει για αυτές του τις ανάγκες
• Υπερβολική έκκριση σάλιου ή λαχάνιασμα πέραν του κανονικού
• Απόπειρες απόδρασης από το σπίτι ή γενικότερα συμπεριφορά που φανερώνει τάσεις φυγείς

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ενδεικτικά και άλλων καταστάσεων, όπως ορισμένων παθήσεων που χρήζουν ιατρικής αντιμετώπισης. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να συμβουλευτούμε έναν κτηνίατρο για να αποκλείσουμε τυχόν υποκείμενα προβλήματα υγείας, προτού αντιμετωπίσουμε το άγχος αποχωρισμού.

Θεραπευτικές επιλογές

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές για σκύλους με άγχος αποχωρισμού. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία σε κάθε περίπτωση εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης και τις ατομικές ανάγκες του σκύλου. Ορισμένες από τις πιο κοινές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

Εκπαίδευση για την τροποποίηση της συμπεριφοράς: Σκοπός είναι ο σκύλος να μάθει σταδιακά να νιώθει άνετα όταν μένει μόνος. Μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές απευαισθητοποίησης, όπως η σταδιακή αύξηση της χρονικής διάρκειας που ο σκύλος μένει μόνος του, επιβραβεύοντας παράλληλα την ήρεμη συμπεριφορά.

Ένας τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος είναι να εξαλείψουμε τα σημάδια αποχώρησής μας, μια τεχνική που υποστηρίζεται από πολλούς συμπεριφοριστές κατοικίδιων ζώων. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε την τσάντα μας χωρίς να το παρατηρήσει το κατοικίδιό μας ή να το αποσπάσουμε με ένα παιχνίδι όσο ετοιμαζόμαστε.

Ίσως χρειαστεί, με την πάροδο του χρόνου, να προσποιηθούμε ότι φεύγουμε από το σπίτι, αλλά στην πραγματικότητα να μην πηγαίνουμε πουθενά. Ο στόχος μας είναι να διαχωριστούν τα σημάδια αποχώρησης από την πραγματική αποχώρηση. Αντίστοιχα, μόλις επιστρέφουμε στο σπίτι δεν πρέπει να το κάνουμε να φαίνεται σαν μια τόσο μεγάλη υπόθεση. Φυσικά και μπορούμε να δείξουμε τη χαρά μας που επιστρέψαμε, αλλά με χαλαρό και ήρεμο τρόπο. Ειδάλλως, υπάρχει η περίπτωση εκείνη τη στιγμή να εκπαιδεύουμε τον σκύλο μας για το ακριβώς αντίθετο από αυτό που επιθυμούμε, δηλαδή να συνδέει τη χαρά του με την παρουσία μας, γεγονός που δυστυχώς θα οδηγήσει και στο αντίθετο αποτέλεσμα όταν φεύγουμε, δηλαδή να συνδέει την αποχώρησή μας με άγχος και αρνητικά συναισθήματα. Το «κλειδί» είναι να αυξήσουμε την ανεξαρτησία του και να μειώσουμε την υπερβολική προσκόλλησή του σε εμάς.

Φαρμακευτική αγωγή ή βότανα: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά ή συνδυασμός των δύο, προκειμένου να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του άγχους αποχωρισμού. Μπορούν, ακόμα, να χρησιμοποιηθούν διάφορα βότανα για την χαλάρωση του σκύλου και τη μείωση του άγχους του.

Γενικά, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι, πρώτον, είναι πιο θεμιτό να στραφούμε στα βότανα, καθώς δεν είναι εθιστικά, όπως τα ηρεμιστικά χάπια, και, δεύτερον, ότι δεν παρουσιάζουν όλα τα ζώα την ίδια απόκριση στα ηρεμιστικά βότανα. Συνεπώς, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικά βότανα μέχρι να βρούμε εκείνο που φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα για το κατοικίδιό μας. Μερικά από τα πιο αποτελεσματικά βότανα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση του άγχους σε ζώα είναι τα εξής:

• Η βαλεριάνα, η οποία είναι εξαιρετική για τη μείωση της υπερευαισθησίας και των υστερικών καταστάσεων. Διατίθεται σε βάμμα και κάψουλες, ενώ μπορούμε ακόμη και να αγοράσουμε παιχνίδια με βαλεριάνα για σκύλους
• Το χαμομήλι και η λεβάντα, τα οποία είναι αποτελεσματικά ηρεμιστικά βότανα και ισχυρά ηρεμιστικά. Η εφαρμογή μερικών σταγόνων αιθέριου ελαίου λεβάντας πίσω από τα αυτιά του σκύλου μας μπορεί να είναι αρκετό για να σταματήσει το γαύγισμα που σχετίζεται με το άγχος. Μπορούμε, ακόμα, να κρεμάσουμε ένα βαμβάκι αρωματισμένο με λεβάντα στο μέρος όπου συνηθίζει να κάθεται ο σκύλος μας.

Περιβαλλοντικές τροποποιήσεις: Η δημιουργία ενός άνετου και ασφαλούς περιβάλλοντος για τον σκύλο μας όσο είναι μόνος του μπορεί να είναι αρκετά χρήσιμη. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή στο σκύλο ενός άνετου κρεβατιού, την αναπαραγωγή ηρεμιστικής μουσικής ή την αφήγηση της τηλεόρασης για να υπάρχει κάποιος ήχος να του κρατάει συντροφιά και να «σπάει» τη σιωπή. Η ένταση σ’ αυτήν την περίπτωση, της μουσικής ή της τηλεόρασης, θα πρέπει να είναι χαμηλή διαφορετικά ενδέχεται να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα και να εντείνει το άγχος του.

Βοήθεια από επαγγελματίες: Για σοβαρές περιπτώσεις άγχους αποχωρισμού, μπορεί να χρειαστεί να συμβουλευτούμε έναν επαγγελματία εκπαιδευτή σκύλων ή συμπεριφοριστή ζώων, καθώς είναι οι πλέον ειδικοί που είναι σε θέση να παρέχουν εξατομικευμένα σχέδια εκπαίδευσης και τροποποίησης της συμπεριφοράς για να βοηθήσουν το σκύλο να ξεπεράσει το άγχος του.

Κατακλείδα

Το άγχος αποχωρισμού στους σκύλους μπορεί να είναι μια δύσκολα διαχειρίσιμη κατάσταση. Ωστόσο, με το σωστό σχέδιο θεραπείας και με πολλή υπομονή και συνέπεια, οι περισσότεροι σκύλοι μπορούν να μάθουν να αντιμετωπίζουν τη μοναξιά και να είναι ξανά ευτυχισμένοι. Είναι σημαντικό να συνεργαστούμε με έναν κτηνίατρο ή/και έναν επαγγελματία εκπαιδευτή σκύλων για να ακολουθηθεί ένα σχέδιο θεραπείας προσαρμοσμένο στις ατομικές ανάγκες του κατοικιδίου μας. Παρέχοντας ένα ασφαλές και άνετο περιβάλλον, μαζί με θετική ενίσχυση και άφθονη αγάπη, τα σκυλιά με άγχος αποχωρισμού μπορούν να μάθουν να αισθάνονται πιο ασφαλή και να είναι ήρεμα και χαρούμενα ακόμη κι όταν οι ιδιοκτήτες τους λείπουν.