Ακούστε το άρθρο στο Spotify:
Η επικαιροποίηση του οδικού χάρτη (roadmap) του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) τελείται εντός ενός πλαισίου που αποβλέπει στη διερεύνηση αναπόδεικτων τεχνολογιών, όπως η δέσμευση άνθρακα και η αξιοποίηση υδρογόνου, με απώτερο στόχο την αποτελεσματικότερη -και κυρίως ρεαλιστικότερη- ένταξή τους στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ο νέος οδικός χάρτης για το «φρενάρισμα» της κλιματικής αλλαγής αντιμετωπίζει διστακτικά την αποτελεσματικότητα των αναπόδεικτων τεχνολογιών που πιστεύεται ότι θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή μιας περιβαλλοντικής καταστροφής.
Προ δύο ημερών, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) επικαιροποίησε τον οδικό χάρτη του «Net Zero» για τον ενεργειακό τομέα με στόχο την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, διπλασιάζοντας την ανάγκη ταχείας μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ελαχιστοποιώντας παράλληλα τη χρήση τεχνολογιών που βρίσκονται ακόμη και σήμερα σε μεγάλο βαθμό σε μια αρχική φάση επίδειξης, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης άνθρακα και των καυσίμων υδρογόνου.
Το 2021, ο οδικός χάρτης ορόσημο του ΔΟΕ ζήτησε τον τερματισμό των επενδύσεων σε νέα έργα πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, καθορίζοντας τα βήματα που κάθε χώρα θα πρέπει να λάβει προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, η οποία επιδιώκει να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου μέσω της επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών. Κύριο μέλημα, φυσικά, αποτελούσε και αποτελεί η αποφυγή των σοβαρότερων εκ των συνεπειών, όπως είναι η ξηρασία, τα πλημμυρικά φαινόμενα και ο αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών.
Παρ’ όλα αυτά, ο πλανήτης σήμερα εξακολουθεί να θερμαίνεται, γεγονός που οδήγησε σε πολλές περιπτώσεις στην εκδήλωση μιας σειράς ακραίων καιρικών συνθηκών και κλιματικών καταστροφών. Ωθούμενος από αυτό, ο ΔΟΕ αποφάσισε να αναθεωρήσει τον παγκόσμιο οδικό χάρτη, ώστε να λαμβάνει υπ’ όψιν τις νέες πραγματικότητες. Επιχειρώντας να προσεγγίσει το θέμα με έναν ρεαλιστικότερο τρόπο, στη νέα έκθεση οι αναδυόμενες τεχνολογίες που έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα ως λύσεις υψηλής τεχνολογίας διαδραματίζουν πλέον μικρότερο ρόλο απ’ ό,τι αναμενόταν το 2021.
«Νομίζω ότι από αυτή την έκθεση έχει αρχίσει να διαφαίνεται κάποιος ρεαλισμός, και αναρωτιέμαι πώς αυτός ο ρεαλισμός από αυτή την έκθεση θα διαπεράσει αυτές τις βιομηχανίες», δηλώνει ο Ντέιβ Τζόουνς, επικεφαλής της ομάδας που ασχολείται με τις διεθνείς εξελίξεις στη δεξαμενή σκέψης (think tank) Ember για την ενέργεια.
Η νέα έκθεση του ΔΟΕ
«Η παραγωγή υδρογόνου είναι περισσότερο ένα κλιματικό πρόβλημα παρά μια λύση για το κλίμα», αναφέρει η έκθεση του ΔΟΕ. Το υδρογόνο ως καύσιμο δεν είναι κάτι καινούργιο, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του εξακολουθεί να απαιτεί τη χρήση φυσικού αερίου για την παραγωγή του. Ορισμένες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, επενδύουν στο να καταστήσουν το υδρογόνο πιο βιώσιμο, χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή ορυκτά καύσιμα συνδυαστικά με τη δέσμευση άνθρακα, ώστε να περιορίζεται η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αν κάτι τέτοιο στεφθεί με επιτυχία, θα υπάρχουν πλέον καθαρότερα καύσιμα για χρήση σε αεροπλάνα, πλοία και φορτηγά.
Ακόμα και σ’ αυτήν την περίπτωση όμως, η κατασκευή υποδομών για τη μεταφορά του υδρογόνου αποδεικνύεται μεγαλύτερο εμπόδιο από το αναμενόμενο. Από την άλλη πλευρά, οι υποδομές ηλεκτρικής φόρτισης, αν και ακόμη περιορισμένες, αναπτύσσονται με γοργούς ρυθμούς. Ο επικαιροποιημένος οδικός χάρτης του ΔΟΕ συρρικνώνει το μερίδιο των ηλεκτρικών βαρέων οχημάτων με κυψέλες καυσίμου στους δρόμους το 2050 έως και κατά 40% συγκριτικά με την αρχική πρόβλεψη του 2021.
Ομοίως, μειώνει το ρόλο που διαδραματίζουν οι τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα στη μείωση των εκπομπών από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά περίπου 40%, καθώς -όπως αναφέρει η έκθεση- η εν λόγω πρακτική έχει αποτελέσει εν πολλοίς μια ιστορία ανεκπλήρωτων προσδοκιών. Το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ ξόδεψε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε αποτυχημένα έργα δέσμευσης άνθρακα κυρίως λόγω «παραγόντων που επηρεάζουν την οικονομική βιωσιμότητά τους», σύμφωνα με έκθεση του 2021 του Γραφείου Κυβερνητικής Λογοδοσίας της χώρας.
«Η αφαίρεση του άνθρακα από την ατμόσφαιρα είναι πολύ δαπανηρή. Πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να σταματήσουμε να τον τοποθετούμε εκεί εξαρχής», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του ΔΟΕ, Φατίχ Μπιρόλ σε ένα δελτίο τύπου. Εάν η ρύπανση δεν μειωθεί αρκετά γρήγορα και ο πλανήτης θερμανθεί πέραν του 1,5 βαθμού Κελσίου, οι χώρες μπορούν να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα που όμως είναι «ακριβές και μη αποδεδειγμένες» σε ρεαλιστικές συνθήκες, σε μία προσπάθεια να αντιστρέψουν μέρος αυτής της θερμοκρασιακής αύξησης, λαμβάνοντας ωστόσο υπ’ όψιν πως η αποκλειστική στήριξη σε αυτές τις τεχνολογίες συνοδεύεται από αυξημένους κλιματικούς κινδύνους.
Προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στη ρύπανση που εξ αρχής θερμαίνει τον πλανήτη, η δυναμικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει να τριπλασιαστεί μέχρι το 2030, αναφέρει η έκθεση. Οι δαπάνες για καθαρή ενέργεια πρέπει να υπερδιπλασιαστούν από 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια φέτος σε 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, ενώ η ενεργειακή απόδοση πρέπει επίσης να διπλασιαστεί εντός του ίδιου χρονικού πλαισίου και οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου να επιτύχουν καθαρές μηδενικές εκπομπές χρόνια πριν από τον παγκόσμιο στόχο του 2050.
Να σημειωθεί πως η χρονική στιγμή που επικαιροποιείται ο οδικός χάρτης του ΔΟΕ, δεν είναι τυχαία. Τουναντίον, είναι πολύ επίκαιρη, στοχευμένη και ουσιαστική, καθώς έπεται του πρώτου Παγκόσμιου Απολογισμού των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι της Συμφωνίας του Παρισιού για την παρακολούθηση της εφαρμογής των όσων προβλέπει, καθώς και για την αξιολόγηση της συλλογικής προόδου που έχει σημειωθεί στην επίτευξη των συμφωνηθέντων στόχων -εάν έχει σημειωθεί. Εν ολίγοις, ο απολογισμός του ΟΗΕ κατέληξε στο ότι οι χώρες αδυνατούν να συμβαδίσουν με τους στόχους, εφόσον οι εκπομπές εξακολουθούν να αυξάνονται, παρά την ολοένα και ισχυρότερη ανάγκη περιορισμού της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Την προηγούμενη εβδομάδα, διεξήχθη η σύνοδος κορυφής των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Εκεί, οι χώρες δέχθηκαν πιέσεις να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους αναφορικά με την καθαρή ενέργεια, αλλά οι ηγέτες των κρατών με το μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα, δηλαδή ΗΠΑ και Κίνα, δεν συμμετείχαν. Εντούτοις, θα έχουν μια δεύτερη ευκαιρία να το πράξουν, εάν αποφασίσουν να παρευρεθούν σε μια μεγαλύτερη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, η οποία είναι προγραμματισμένη να διεξαχθεί τον προσεχή Νοέμβριο στο Ντουμπάι.
Καταλήγοντας, αυτό που αναπόφευκτα συμπεραίνει κανείς είναι πως παρά τα φετινά ακραία καιρικά φαινόμενα, οι πολιτικοί δεν έχουν άλλη επιλογή από το να έχουν κατά νου την κρίση κόστους ζωής, επιδιώκοντας την επανεκλογή τους, κι αυτό οδηγεί στην οπισθοχώρησή τους σε ό,τι αφορά τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα και την, κατα τ’ άλλα πολυπόθητη και σαφώς αναγκαία, μετάβαση σε έναν κόσμο με καθαρή ενέργεια.
