Μπορεί η ευαισθησία για τα ζώα και για την ευημερία τους να είναι πλέον αυξημένη σε σχέση με παλαιότερα, αλλά η σκληρότητα εις βάρος τους εξακολουθεί να υφίσταται και να παραμένει ένα σημαντικό ζήτημα που χρήζει αντιμετώπισης.
Η δρ Έλεν Κάουι από το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Γιορκ στην Αγγλία, η οποία ερευνά τις σχέσεις ανθρώπου-ζώων κατά τη διάρκεια της ιστορίας, έχει διαπιστώσει από την έρευνά της πως αυτό που η κοινωνία θεωρεί «παραδοσιακές» ή «μακροχρόνιες» αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων και ζώων αποτελεί ένα πολύ πιο πρόσφατο φαινόμενο απ’ ότι οι περισσότεροι πιστεύουν.
H ερευνήτρια έχει διαπιστώσει πως η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην αντιμετώπιση της σκληρότητας εις βάρος των ζώων είναι λιγότερο συνεπής απ’ ό,τι πιστεύουμε ή απ’ ό,τι θα θέλαμε να πιστεύουμε. Η έρευνα της δρ Κάουι περιλαμβάνεται σε ένα βιβλίο με τίτλο «Τα Ζώα στην Παγκόσμια Ιστορία» (“Animals in World History”), η κυκλοφορία του οποίου αναμένεται μέσα στο επόμενο έτος.
Στο βιβλίο αυτό, η ερευνήτρια περιγράφει πως αντί για σταθερή πρόοδο στην εξάλειψη της βαναυσότητας κατά των ζώων, προτεραιότητα για τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται για την προστασία τους αποτελούν η αντιμετώπιση των νέων και αναδυόμενων προβλημάτων που αντικατοπτρίζουν τη στάση των ανθρώπων απέναντι στα ζώα, η οποία συνεχώς μεταβάλλεται.
Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1820 δόθηκε έμφαση στην εξάλειψη των αιματηρών αθλημάτων, όπως το bull-baiting και το bear-baiting, ενώ στα τέλη του 19ου αιώνα η ανησυχία επεκτάθηκε στην κακομεταχείριση των ζώων που συμμετείχαν σε παραστάσεις και στην εκμετάλλευση των άγριων ζώων για τη μόδα.
Στα μέσα του 20ου αιώνα, με την άφιξη της βιομηχανικής γεωργίας, οι προτεραιότητες άλλαξαν για άλλη μια φορά, δίδοντας αφορμή για εκστρατείες κατά των υποβαθμισμένων συνθηκών διαβίωσης, των μεταφορών ζωντανών ζώων και των απάνθρωπων μεθόδων σφαγής.
«Η εξέταση της σχέσης μας με τα ζώα σε όλη την ιστορία μπορεί να εντοπίσει τα μαθήματα από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε διδάγματα για να βελτιώσουμε τη ζωή και την ευημερία των ζώων σήμερα. Αυτό που διαπιστώνουμε, ανατρέχοντας στο παρελθόν, είναι ότι, αν και οι σχέσεις μας με τα ζώα έχουν αλλάξει, τα θέματα σκληρότητας και ευζωίας εξακολουθούν να αποτελούν τόσο μεγάλη ανησυχία σήμερα όσο και πριν από 200 χρόνια», αναφέρει η δρ Κάουι.
«Αυτό που τείνουμε να διαπιστώσουμε είναι ότι η σκληρότητα προς τα ζώα σήμερα είναι λιγότερο “προφανής” από ό,τι στο παρελθόν και καλύτερα κρυμμένη από τη δημόσια θέα, ιδίως στη βιομηχανία τροφίμων. Η μελέτη της ιστορίας των σχέσεων ανθρώπου-ζώων αποκαλύπτει επίσης ότι πολλές πρακτικές που θεωρούμε “παραδοσιακές” ή “μακροχρόνιες” είναι στην πραγματικότητα σχετικά πρόσφατης προέλευσης και μπορούν να εντοπιστούν σε συγκεκριμένο τόπο ή χρόνο», εξηγεί η ερευνήτρια.
Κίνημα για την ευημερία των ζώων
«Οι περισσότερες σύγχρονες φυλές σκύλων, για παράδειγμα, προήλθαν από τη Βρετανία στα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ οι φάρμες αρκούδων ξεκίνησαν στην Κίνα μόλις τη δεκαετία του 1980, στο πλαίσιο των οικονομικών μεταρρυθμίσεων του Ντεν Σιαοπίνγκ – δεν υπήρχαν πριν από τότε. Πολλές υποτιθέμενες “παραδοσιακές” πρακτικές δεν είναι, επομένως, καθόλου παραδοσιακές και δεν πρέπει να υπερασπίζονται ως τέτοιες», συνεχίζει η δρ Κάουι.
Το σύγχρονο κίνημα για την ευημερία των ζώων ξεκίνησε στη Βρετανία στις αρχές του 19ου αιώνα. Το 1822, έπειτα από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες, ψηφίστηκε στο Κοινοβούλιο η πρώτη νομοθεσία για την ευημερία των ζώων, η οποία καθιστούσε παράνομη την κακομεταχείριση των βοοειδών ή των ζώων έλξης στους δρόμους.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1824, ιδρύθηκε η Εταιρεία για την Πρόληψη της Κακοποίησης των Ζώων για να διασφαλίσει την εφαρμογή του νέου νόμου, η οποία έγινε αργότερα η Βασιλική Εταιρεία για την Πρόληψη της Κακοποίησης των Ζώων (RSPCA) το 1840, όταν εξασφάλισε τη βασιλική αιγίδα.
Κακομεταχείριση ζώων σε κοινή θέα
Η δρ Κάουι εξηγεί: «Στη Βρετανία του 19ου αιώνα, η σκληρότητα απέναντι στα ζώα ήταν πολύ πιο “επιδεικτική”. Τα ζώα οδηγούνταν βίαια στην αγορά, τα άλογα ξυλοκοπούνταν στους δρόμους και τα ζωικά προϊόντα χρησιμοποιούνταν εκτενώς στην καθημερινή ζωή.
«Μια μεσοαστική Βικτωριανή γυναίκα μπορεί να φορούσε φόρεμα από μαλλί αλπάκα, να ντυνόταν με σακάκι από δέρμα φώκιας, να βούρτσιζε τα μαλλιά της με χτένα φτιαγμένη από κέλυφος χελώνας και να φορούσε καπέλο με πούπουλα. Θα μπορούσε να διασκεδάζει τους φίλους της παίζοντας πιάνο με πλήκτρα από ελεφαντόδοντο ή να έχει στην κατοχή της έναν παπαγάλο ή μια μαϊμού ως ζωντανό αξεσουάρ μόδας», εξηγεί η ερευνήτρια.
«Ένα μεγάλο μέρος των ιδεών μας για τη βελτίωση της ευζωίας των ζώων βασίζεται στην υπόθεση ότι τέτοιες σκληρότητες δεν θα συνέβαιναν σήμερα, αλλά ενώ μπορεί να τρομοκρατούμαστε με την ιδέα του bear baiting και των περιοδεύοντων τσίρκων με εξωτικά ζώα, η αντίδραση είναι πολύ μικρότερη όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ιδέα ενός γουρουνιού που εκτρέφεται στο εργοστάσιο, για παράδειγμα, και πιθανότατα (αυτό συμβαίνει) επειδή είναι λιγότερο “δημόσιο”», παρατηρεί η δρ Κάουι.
Η κλίμακα της κακοποίησης των ζώων
«Η έρευνά μου αποτυπώνει την κλίμακα της σκληρότητας των ζώων, για παράδειγμα, ο αριθμός των κοτόπουλων που θανατώνονται ετησίως έχει αυξηθεί από 6 δισεκατομμύρια το 1960 σε περίπου 50 δισεκατομμύρια σήμερα. Το 2016 ,η Κίνα παρήγαγε 53 εκατομμύρια τόνους χοιρινού κρέατος από ένα εγχώριο κοπάδι 671 εκατομμυρίων χοίρων. Η Cruelty Free International εκτιμά ότι τουλάχιστον 192,1 εκατομμύρια ζώα χρησιμοποιήθηκαν για επιστημονικούς σκοπούς παγκοσμίως το 2015», αναφέρει η ιστορικός.
«Αν αναλογιστούμε τον απόλυτο αριθμό των ζώων που κακομεταχειρίζονται σήμερα, είτε στην επιστημονική έρευνα είτε -κυρίως- στην εργοστασιακή κτηνοτροφία, η εικόνα είναι πολύ λιγότερο ρόδινη και υπάρχουν λιγότερα για να “γιορτάσουμε” από την άποψη της προόδου. (…) Δεν υπάρχει τίποτα καλό στη ζωή ενός χοίρου βιομηχανικής εκτροφής ή ενός κοτόπουλου, και παρόλο που κάποιες από τις ορατές σκληρότητες που σχετίζονται με την εκτροφή και τη σφαγή των ζώων έχουν εξαφανιστεί, πολλές από αυτές εξακολουθούν να υφίστανται. Επομένως, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως δεν έχουμε σταματήσει τη σκληρότητα στη (σύγχρονη) κοινωνία μας, απλώς την κρύβουμε καλύτερα», παρατηρεί η δρ Έλεν Κάουι.
Η κατάσταση είναι αναστρέψιμη
Η ερευνήτρια πιστεύει πως υπάρχουν μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από τις επιτυχίες του παρελθόντος και ότι η αλλαγή είναι δυνατή: «Νομίζω ότι ένα σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι η πρόοδος στον τομέα της ευημερίας των ζώων υπήρξε σε αρκετές περιπτώσεις αργή και αμφιλεγόμενη, αλλά και ότι η αλλαγή μπορεί να έρθει, με υπομονή και επιμονή. Ο πρώτος νόμος για την ευημερία των ζώων στη Βρετανία χρειάστηκε πάνω από δύο δεκαετίες για να θεσπιστεί, αλλά τελικά συνέβη όταν άλλαξε η στάση του κοινού».
«Η γουνοφόρος φώκια του Ειρηνικού υπέστη σοβαρή μείωση του πληθυσμού της στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν κυνηγήθηκε από κυνηγούς των ΗΠΑ και του Καναδά για τη γούνα της, αλλά μετά την υπογραφή της Σύμβασης για τη γουνοφόρο φώκια του Ειρηνικού το 1911, που απαγόρευσε τη θανάτωσή τους στη θάλασσα, ο αριθμός τους ανέκαμψε γρήγορα», συνεχίζει η η δρ Κάουι, και καταλήγει: «Έτσι, ενώ τα πράγματα συχνά φαίνονται ζοφερά για τα ζώα, δεν πρέπει να απελπιζόμαστε – οι συμπεριφορές μπορούν να αλλάξουν και οι πληθυσμοί των ζώων μπορούν να ανακάμψουν, αλλά χρειάζεται χρόνος και αποφασιστικότητα».
Με πληροφορίες από University of York
