Οι επιστήμονες εξηγούν ότι οι θαλάσσιοι πάγοι συμβάλλουν στην προστασία των παγετώνων και των στρωμάτων πάγου και προειδοποιούν ότι η ενδεχόμενη κατάρρευσή τους θα προκαλούσε τεράστια άνοδο στη στάθμη της θάλασσας.
Η έκταση των θαλάσσιων πάγων περιμετρικά της Ανταρκτικής έχει φθάσει σε ιστορικό χαμηλό, με τους επιστήμονες να αναφέρουν ότι δεν έχουν ξαναδεί ποτέ στο παρελθόν μια τόσο ακραία κατάσταση, ενώ αναμένεται να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο πριν από το τέλος της φετινής καλοκαιρινής περιόδου τήξης.
Το σημειωθέν αρνητικό ρεκόρ θα μπορούσε να αποτελεί τον αντικατοπτρισμό των συνεπειών της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον θαλάσσιο πάγο της ηπείρου, σχολιάζει η Washington Post, με τον ρεπόρτερ Κρις Μούνεϊ να σημειώνει ότι το εν λόγω ρεκόρ υποδηλώνει ότι ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής ξεκίνησε πλέον να συμπεριφέρεται ως αναμενόταν, βάσει των στοιχείων που καταδεικνύουν την υφιστάμενη υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ο δε Guardian, επισημαίνει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής κρίσης στο λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων αντιδιαμετρικά της Ανταρκτικής, δηλαδή στην Αρκτική, είναι γνωστός ήδη από το 1979. Το γεγονός, όμως, ότι οι θαλάσσιοι πάγοι της Ανταρκτικής ποικίλλουν χρόνο με τον χρόνο, έχει καταστήσει δυσκολότερο το έργο των επιστημόνων, οι οποίοι προσπαθούν να διαπιστώσουν ποια ακριβώς είναι η επίδραση, και η έκταση αυτής, των αυξημένων θερμοκρασιών του πλανήτη στη νοτιότερη ήπειρο της Γης.
Ένα μόνο είναι σίγουρο: o θαλάσσιος πάγος που περιβάλλει την Ανταρκτική ήπειρο είναι σήμερα μικρότερος από κάθε άλλη φορά από τότε που η ανθρωπότητα ξεκίνησε να χρησιμοποιεί δορυφόρους για τη μέτρησή του, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα δορυφορικά δεδομένα που προέρχονται από το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Φυσικής (IUP) του Πανεπιστημίου της Βρέμης. Έκδηλη καθίσταται, συνεπώς, η κλιματική κρίση πλέον, κατά τα τελευταία 6 χρόνια, αφού αποτυπώνεται η επίδραση της απώλειας μεγάλων όγκων θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής, η οποία με τη σειρά της καταδεικνύει ότι τα επίπεδα ρεκόρ της υπερθέρμανσης σημειώνονται πια και στον ωκεανό.
Ήδη από το 2014, τα κλιματικά μοντέλα έδειχναν ότι το πελώριο στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής (WAIS, West Antarctic Ice Sheet), αναμενόταν να καταρρεύσει, συνεπεία των επιπέδων της υπερθέρμανσης του πλανήτη που είχαν ήδη παρατηρηθεί. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η αυξανόμενη απώλεια των θαλάσσιων πάγων εκθέτει τους παγετώνες και τα στρώματα πάγου σε κύματα, τα οποία εντείνουν το φαινόμενο συνεισφέροντας σημαντικά στην τήξη τους.
Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου (NSIDC) των ΗΠΑ, στις 13 Φεβρουαρίου 2023, η έκταση των θαλάσσιων πάγων της Ανταρκτικής μειώθηκε σε 1,91 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (737.000 τετραγωνικά μίλια), γεγονός που συνιστά νέο χαμηλό ρεκόρ, πέφτοντας κάτω από το προηγούμενο ρεκόρ των 1,92 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων (741.000 τετραγωνικά μίλια) που είχε σημειωθεί πριν από ένα χρόνο, και συγκεκριμένα στις 25 Φεβρουαρίου 2022. Η φετινή χρονιά αποτελεί μόλις τη δεύτερη χρονιά που η έκταση της Ανταρκτικής έπεσε κάτω από τα 2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (772.000 τετραγωνικά μίλια). Τα προηγούμενα έτη, το ετήσιο ελάχιστο σημειώθηκε μεταξύ 18 Φεβρουαρίου και 3 Μαρτίου, οπότε αναμένεται περαιτέρω μείωση.
On 2/13/2023, Antarctic sea ice extent fell to 1.91 MM sq km (737,000 sq mi). This set a new record low, dropping below the previous record of 1.92 MM sq km (741,000 sq mi) set on 2/25/2022. Learn more: https://t.co/luELeOre2l. #CUBoulder pic.twitter.com/1SXkLJ1THM
— National Snow and Ice Data Center (@NSIDC) February 14, 2023
Πενήντα έτη δορυφορικών παρατηρήσεων και μόνο τώρα, τα τελευταία έτη, παρατηρούνται τόσο έντονες αλλαγές. Ο καθηγητής Κρίστιαν Χας από το Κέντρο Χέλμχολτζ για την Πολική και Θαλάσσια Έρευνα στο Ινστιτούτο Άλφρεντ Βέγκενερ της Γερμανίας, δήλωσε ότι η ραγδαία μείωση των θαλάσσιων πάγων τα τελευταία έξι χρόνια είναι αρκετά σημαντική, δεδομένου ότι η παγοκάλυψη δεν μεταβλήθηκε σχεδόν καθόλου τα προηγούμενα 35 χρόνια.
Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, και για τα τελευταία 7 χρόνια, κατά τα οποία το ελάχιστο ήταν πάντα κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου του 2023, το ποσοστό έπεσε κάτω από το ελάχιστο του 2022 και η έκταση των θαλάσσιων πάγων μειώνεται σήμερα ακόμη περισσότερο. Η ετήσια ελάχιστη τιμή παρατηρείται συνήθως στην Ανταρκτική προς τα τέλη Φεβρουαρίου. Αλλά η μείωση αυτή παρουσιάζει έντονες τοπικές διαφορές και δεν κατανέμεται ομοιόμορφα σε όλη την ήπειρο.
«Δεν έχω ξαναδεί ποτέ μια τόσο ακραία κατάσταση»
Πρόσφατη μελέτη εκτιμά ότι το WAIS θα οδηγείτο σε σταδιακή κατάρρευση με αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1 βαθμό Κελσίου, σημείο που έχει ήδη ξεπεραστεί.«Δεν έχω ξαναδεί ποτέ μια τόσο ακραία κατάσταση», αναφέρει ο καθηγητής Κάρστεν Γκούλ, επίσης από το Κέντρο Χέλμχολτζ, ο οποίος πρωτοεπισκέφθηκε την περιοχή το 1994. «Η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, ίση περίπου σε μέγεθος με την Γερμανία, δεν έχει καθόλου πάγο πια. Είναι ανησυχητικό να αναλογιστεί κανείς πόσο γρήγορα έχει συντελεστεί αυτή η αλλαγή», δήλωσε ο καθηγητής, ο οποίος βρίσκεται επί του παρόντος στο ερευνητικό παγοθραυστικό σκάφος «Polarstern» («Πολικό Αστέρι») στην Ανταρκτική.
Οι θαλάσσιοι πάγοι λιώνουν το καλοκαίρι πριν αρχίσουν να αυξάνονται ξανά με την έλευση του φθινοπώρου. Γερμανοί επιστήμονες δήλωσαν ότι το «σημαντικό λιώσιμο των πάγων» θα μπορούσε να οφείλεται σε ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες του αέρα στα δυτικά και στα ανατολικά της Ανταρκτικής, οι οποίες ήταν περίπου 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Επιπλέον, υπήρξαν ισχυροί δυτικοί άνεμοι και θερμός αέρας, παράγοντες που αυξάνουν την υποχώρηση των θαλάσσιων πάγων μέσω της αιολικής διάβρωσης. Το αποτέλεσμα είναι «το εντατικότερο λιώσιμο των παγοκρηπίδων, μια ουσιαστική πτυχή της μελλοντικής παγκόσμιας ανόδου της στάθμης της θάλασσας», ανέφεραν οι επιστήμονες.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και ορισμένα ιστορικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία ένα βελγικό ερευνητικό σκάφος , ονόματι Belgica, είχε παγιδευτεί σε ένα τεράστιο παγόβουνο για περισσότερο από ένα χρόνο πριν από 125 χρόνια, στην ίδια ακριβώς περιοχή όπου πλέει σήμερα το γερμανικό ερευνητικό παγοθραυστικό σκάφος Polarstern, σε εντελώς ελεύθερα από πάγο ύδατα. «Η αλλαγή που είδαμε φέτος είναι δραματική. Μολονότι εξετάζω τα εν λόγω μεταβαλλόμενα συστήματα εδώ και μερικές δεκαετίες, έμεινα έκπληκτος από αυτό που είδα», δήλωσε ο καθηγητής Κάρλος Μόφατ από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέρ των ΗΠΑ, ο οποίος επέστρεψε προσφάτως από ερευνητική κρουαζιέρα στον Νότιο Ωκεανό.
Επισημαίνεται ότι τρία από τα τελευταία έτη-ρεκόρ μείωσης των θαλάσσιων πάγων σημειώθηκαν τα τελευταία επτά χρόνια: το 2017, το 2022 και τώρα, το 2023. Παρ’ όλ’ αυτά, οι επιστήμονες θεωρούν ότι η συμπεριφορά του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής πρόκειται για ένα περίπλοκο φαινόμενο που δεν μπορεί να αποδοθεί απλώς στην κλιματική αλλαγή.
Η διαφορά ανάμεσα στους δύο πόλους
Η Αρκτική είναι ουσιαστικά μια ωκεάνια λεκάνη που περικλείεται από ηπείρους, ενώ η Ανταρκτική, αντίθετα, είναι μια ήπειρος που περιβάλλεται από ωκεανό. Η αύξηση του πάγου κατά τους χειμερινούς μήνες στην Ανταρκτική είναι πολύ λιγότερο περιορισμένη, αφού οι πάγοι μπορούν να αναπτυχθούν όσο βορειότερα επιτρέπουν οι εκάστοτε συνθήκες.
Σπανίως δε, στην Αρκτική τα μέγιστα υπερβαίνουν τα 15 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα πάγου. Αλλά η Ανταρκτική πρόκειται για διαφορετική ιστορία, αφού οι θερμές θερμοκρασίες του καλοκαιριού μπορούν να «κυνηγήσουν» τον θαλάσσιο πάγο σε πολλά σημεία μέχρι και την ακτογραμμή της ηπείρου. Έτσι, η Ανταρκτική δυσκολεύεται να διατηρήσει τον πάγο από χρόνο σε χρόνο, ο οποίος είναι ήδη λιγότερος και μικρότερου πάχους εν συγκρίσει με εκείνον της Αρκτικής.