Έρευνα του 2022 κατέδειξε ότι η μικροβιακή αντοχή (AMR) αποτελεί πλέον μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, προκαλώντας ή παρουσιάζοντας σύνδεση με τον θάνατο περίπου 3.500 ανθρώπων ανά την υφήλιο καθημερινά.
Σε δείγματα που συλλέχθηκαν από νοσηλευόμενους ανθρώπους ανιχνεύθηκαν μικρόβια κοινά με εκείνα που έχουν ανιχνευθεί σε κατοικίδια, τα οποία παρουσίαζαν την ίδια ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι υγιείς σκύλοι και γάτες ενδέχεται να μεταδίδουν πολυανθεκτικούς μικροοργανισμούς στους ιδιοκτήτες τους. Επιπλέον, οι άνθρωποι φαίνεται πως κι εκείνοι είναι δυνατόν να μεταδώσουν επικίνδυνα μικρόβια στα κατοικίδιά τους.
Η έρευνα από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charité του Βερολίνου
Τα προαναφερθέντα καταδεικνύει μια νέα έρευνα, η οποία είναι προγραμματισμένη να παρουσιαστεί στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Κλινικής Μικροβιολογίας & Λοιμωδών Νοσημάτων (ECCMID) που θα διεξαχθεί στην Κοπεγχάγη της Δανίας από 15 έως 18 Απριλίου. Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι, παρά τις πιθανότητες που υπάρχουν, ο κίνδυνος της διασταυρούμενης μόλυνσης είναι επί του παρόντος χαμηλός.
Η μελέτη περισσότερων από 2.800 νοσοκομειακών ασθενών και των ζώων συντροφιάς τους διενεργήθηκε από τη Δρα Κάρολιν Χάκμαν από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charité του Βερολίνου, στη Γερμανία, και τους συνεργάτες της. «Τα ευρήματά μας επαληθεύουν ότι η ανταλλαγή πολυανθεκτικών οργανισμών μεταξύ των ζώων συντροφιάς και των ιδιοκτητών τους είναι δυνατή», αναφέρει η Δρ Χάκμαν. «Ωστόσο, εντοπίσαμε μόνο μερικές περιπτώσεις, γεγονός που υποδηλώνει ότι ούτε η ιδιοκτησία γάτας ούτε σκύλου αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τη μετάδοση και τον αποικισμό πολυανθεκτικών μικροβίων σε νοσοκομειακούς ασθενείς», συμπληρώνει η ερευνήτρια.
Ο ρόλος των κατοικίδιων ζώων ως πιθανών φορέων πολυανθεκτικών μικροοργανισμών αποτελεί μια ολοένα εντεινόμενη ανησυχία παγκοσμίως. Μικροβιακή αντοχή παρατηρείται όταν τα μικρόβια που προκαλούν λοιμώξεις -όπως βακτήρια, μύκητες και ιοί– εξελίσσονται και καθίστανται ανθεκτικά στο φάρμακο που έχει σχεδιαστεί για να τα εξολοθρεύει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι λοιμώξεις που ήταν ανθεκτικές στα αντιμικροβιακά φάρμακα προκάλεσαν σχεδόν 1,3 εκατομμύρια θανάτους το 2019 και συσχετίστηκαν με σχεδόν 5 εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο.
Σε αυτή τη μελέτη περίπτωσης-ελέγχου (είδος μελέτης που δεν αποδεικνύει την αιτιολογία, παρά μόνο προτείνει τις σχέσεις μεταξύ συγκεκριμένων μεταβλητών), οι ερευνητές θέλησαν να διαπιστώσουν εάν τα κατοικίδια ζώα, και συγκεκριμένα οι γάτες και οι σκύλοι, διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στη μόλυνση των νοσοκομειακών ασθενών από πολυανθεκτικά μικρόβια.
Πού επικεντρώθηκε η έρευνα των Γερμανών επιστημόνων
Οι Γερμανοί επιστήμονες επικεντρώθηκαν στα πιο κοινά υπερβακτήρια σε νοσοκομειακούς ασθενείς – ανθεκτικοί στη μεθικιλλίνη Staphylococcus aureus (MRSA), ανθεκτικοί στη βανκομυκίνη εντερόκοκκοι (VRE), ανθεκτικοί στις κεφαλοσπορίνες 3ης γενιάς Enterobacterales (3GCRE) και ανθεκτικοί στις καρβαπενέμες Enterobacterales (CRE), οι οποίοι είναι ανθεκτικοί σε πολλαπλά αντιβιοτικά, συμπεριλαμβανομένης της πενικιλλίνης και των κεφαλοσπορινών.
Μεταξύ Ιουνίου 2019 και Σεπτεμβρίου 2022, συλλέχθηκαν ρινικά και ορθικά επιχρίσματα από 2.891 ασθενείς που νοσηλεύτηκαν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charité του Βερολίνου (1.184 ασθενείς με προηγούμενο αποικισμό ή αποικισμό κατά την εισαγωγή και 1.707 νεοεισαχθέντες ασθενείς), καθώς και από τυχόν ζώα (συγκεκριμένα από σκύλους και γάτες) με τα οποία συμβίωναν στο σπίτι.
Η γενετική αλληλουχία χρησιμοποιήθηκε για τον προσδιορισμό τόσο του είδους των βακτηρίων σε κάθε δείγμα, όσο και της παρουσίας γονιδίων ανθεκτικότητας στα φάρμακα. Επίσης, για την επιβεβαίωση ύπαρξης τυχόν κοινών ανθεκτικών βακτηρίων πραγματοποιήθηκε αλληλούχιση ολόκληρου του γονιδιώματος.
Επιπροσθέτως, οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σχετικά με τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου για πολυανθεκτικούς οργανισμούς (MDROs, Multidrug-Resistant Organisms) (π.χ. πρόσφατες λοιμώξεις από πολυανθεκτικούς οργανισμούς ή χρήση αντιβιοτικών, πρόσφατη παραμονή σε νοσοκομείο, παρουσία ουροκαθετήρα ή κεντρικού φλεβικού καθετήρα), καθώς και πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των κατοικίδιων ζώων που έχουν στο σπίτι, πόσο κοντινή επαφή έχουν με αυτά, καθώς και για την υγεία των κατοικίδιων ζώων τους.
Τα αποτελέσματα της μελέτης
Συνολικά, το 30% των νοσοκομειακών ασθενών -οι 871 από τους 2.891 που ρωτήθηκαν- βρέθηκε θετικό για συγκέντρωση πολυανθεκτικών οργανισμών , ενώ το 70% εξ αυτών -οι 2.020 από τους 2.891- βρέθηκε αρνητικό. Αναφορικά με τα ποσοστά ιδιοκτησίας σκύλου ή γάτας σε όσους βρέθηκαν θετικοί στη συγκέντρωση MDROs, αυτά ήταν 11% για τους σκύλους (οι 267 από τους 2.020) και 9% για τις γάτες (οι 80 από τους 871). To ποσοστό ιδιοκτησίας ζώων συντροφιάς για όσους βρέθηκαν αρνητικοί στη συγκέντρωση MDROs ήταν 13%, τόσο για τους κηδεμόνες σκύλων, όσο και για τους κηδεμόνες γατών (267 και 253 από τους 2,020, αντιστοίχως).
Και οι 626 ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων κλήθηκαν να στείλουν δείγματα επιχρίσματος λαιμού και κοπράνων των κατοικίδιων ζώων τους. Συνολικά, 300 ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων έστειλαν δείγματα από 400 κατοικίδια ζώα. Από αυτά τα δείγματα, το 15% (30 από τα 203) των σκύλων και το 5% (9 από τα 197) των γατών βρέθηκαν θετικά για τουλάχιστον ένα πολυανθεκτικό βακτήριο. Σε τέσσερις περιπτώσεις, οι MDRO ήταν φαινοτυπικά όμοιοι (οι MDRO ήταν του ίδιου είδους και παρουσίαζαν την ίδια αντοχή στα αντιβιοτικά) μεταξύ των κατοικίδιων ζώων και των ιδιοκτητών τους.
Η επαλήθευση των αποτελεσμάτων
Η αλληλούχιση ολόκληρου του γονιδιώματος επιβεβαίωσε ότι μόνο ένα από τα ζεύγη που ταίριαζαν ήταν γενετικά πανομοιότυπο σε έναν σκύλο και τον ιδιοκτήτη του. Το παθογόνο που ταίριαζε ήταν το 3GCR Escherichia coli (κοινό βακτήριο στο έντερο υγιών ανθρώπων και ζώων).
«Μολονότι το επίπεδο ανταλλαγής μεταξύ των νοσοκομειακών ασθενών και των κατοικίδιων ζώων τους στη μελέτη μας είναι πολύ χαμηλό, οι φορείς μπορούν να αποβάλλουν βακτήρια στο περιβάλλον τους για μήνες και μπορούν να αποτελέσουν πηγή μόλυνσης για πιο ευάλωτα άτομα στο νοσοκομείο, όπως τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και οι πολύ νέοι ή ηλικιωμένοι», εξηγεί η Δρ Χάκμαν. Πρόκειται για μια μελέτη παρατήρησης και δεν μπορεί να αποδείξει ότι η στενή επαφή με τα κατοικίδια ζώα προκαλεί αποικισμό υπερβακτηρίων, αλλά υποδηλώνει μόνο την πιθανότητα μετάδοσης, ενώ αναφορικά με την πορεία της διάδοσης (από τον άνθρωπο στο ζώο ή το αντίστροφο), αυτή παραμένει ασαφής.
Τέλος, πολύ σημαντικό, οι συγγραφείς επισημαίνουν διάφορους περιορισμούς στη μελέτη τους, όπως η πιθανή άστοχη αναφορά του αποικισμού πολυανθεκτικών βακτηρίων MDROs στα κατοικίδια λόγω πιθανών προβλημάτων στη λήψη δειγμάτων επιχρίσματος, καθώς αυτή πραγματοποιήθηκε από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες των ζώων. Υπογραμμίζεται, επίσης, ότι τα αποτελέσματα της έρευνας ισχύουν για ασθενείς σε νοσοκομειακό περιβάλλον σε αστική περιοχή, συνεπώς ενδέχεται να μην ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό ή για ομάδες υψηλού κινδύνου για μόλυνση από πολυανθεκτικά βακτήρια, όπως οι κτηνοτρόφοι.
Πηγή: ECCMID
