Ακούστε το άρθρο στο Spotify:

Οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες κρατούν την αναπνοή τους για να διατηρήσουν το σώμα τους ζεστό κατά τη διάρκεια καταδύσεων σε βαθιά, ψυχρά ύδατα όπου κυνηγούν τα θηράματά τους, όπως καλαμάρια βαθιάς θάλασσας.

Αυτή η νέα ανακάλυψη προέκυψε από σχετική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Science, από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαβάης στη Μανόα και παρέχει νέα σημαντικά ευρήματα για τη φυσιολογία και την οικολογία ενός είδους που χρησιμεύει ως σημαντικός σύνδεσμος μεταξύ των ενδιαιτημάτων των βαθέων και των ρηχών υδάτων.

«Πραγματική έκπληξη»

«Ήταν πραγματική έκπληξη», λέει ο Μαρκ Ρόγιερ, επικεφαλής συγγραφέας και ερευνητής της ερευνητικής ομάδας για τους καρχαρίες στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας της Χαβάης (HIMB) στη Σχολή Επιστημών και Τεχνολογίας των Ωκεανών και της Γης του Πανεπιστημίου της Χαβάης στη Μανόα. «Δεν περιμέναμε οι καρχαρίες να κρατούν την αναπνοή τους για να κυνηγήσουν όπως ένα θαλάσσιο θηλαστικό εν ώρα κατάδυσης. Πρόκειται για μια εκπληκτική συμπεριφορά από ένα απίστευτο ζώο».

Τα βράγχια των καρχαριών αποτελούν φυσικά «ψυγεία» που θα προκαλούσαν ταχεία ψύξη του αίματος, των μυών και των οργάνων, εάν οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες δεν έκλειναν τις σχισμές τους ενόσω καταδύονται σε κρύα νερά. Οι συγκεκριμένοι καρχαρίες είναι ζώα που ζουν σε θερμά ύδατα, αλλά κυνηγούν και τρέφονται σε βάθη όπου οι θερμοκρασίες του θαλασσινού νερού είναι παρόμοιες με αυτές που συναντώνται στο Κόντιακ της Αλάσκας (περίπου 5ºC/40ºF). Πρέπει, λοιπόν, να διατηρούν με κάποιο τρόπο το σώμα τους ζεστό, ώστε να είναι σε θέση να κυνηγούν αποτελεσματικά.

«Αν και είναι προφανές ότι τα θαλάσσια θηλαστικά που αναπνέουν αέρα κρατούν την αναπνοή τους κατά την κατάδυση, δεν περιμέναμε να δούμε καρχαρίες να επιδεικνύουν παρόμοια συμπεριφορά», εξηγεί ο Ρόγιερ. «Αυτή η συμπεριφορά, που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ προηγουμένως, αποκαλύπτει ότι οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες ακολουθούν στρατηγικές για να τραφούν που είναι σε γενικές γραμμές παρόμοιες με εκείνες ορισμένων θαλάσσιων θηλαστικών, όπως οι φάλαινες-πιλότοι. Και τα δύο είδη έχουν εξελιχθεί για να εκμεταλλεύονται θηράματα που ζουν σε μεγάλα βάθη και το επιτυγχάνουν κρατώντας την αναπνοή τους για να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα απαιτητικά για το σώμα τους περιβάλλοντα για μικρά χρονικά διαστήματα», αναλύει ο ερευνητής.

Διεξαγωγή και αποτελέσματα της νέας έρευνας

Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε αυτό το απρόσμενο φαινόμενο εξοπλίζοντας τους καρχαρίες του συγκεκριμένου είδους που καταδύονται σε μεγάλα βάθη με συσκευές που μετρούσαν ταυτόχρονα τη θερμοκρασία των μυών τους, το βάθος, τον προσανατολισμό τού σώματος και τα επίπεδα δραστηριότητας. Διαπίστωσαν ότι οι μύες τους παρέμεναν ζεστοί καθ’ όλη τη διάρκεια της κατάδυσης σε βαθιά, κρύα νερά, αλλά ψύχονταν ξαφνικά όταν οι καρχαρίες πλησίαζαν στην επιφάνεια προς το τέλος κάθε κατάδυσης. Η μοντελοποίηση σε υπολογιστή υπέδειξε ότι οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες πρέπει να εμποδίζουν την απώλεια θερμότητας από τα βράγχια τους για να διατηρούν το σώμα τους ζεστό, κατά τη διάρκεια αυτών των βαθιών καταδύσεων σε κρύο νερό.

Επιπροσθέτως, βίντεο ενός σφυροκέφαλου καρχαρία που κολυμπούσε κατά μήκος του βυθού σε βάθος 1.044 μέτρων (πάνω από 3.400 πόδια) έδειξε τις σχισμές των βράγχιών του ερμητικά κλειστές, ενώ παρόμοιες εικόνες από επιφανειακά ύδατα δείχνουν τους καρχαρίες αυτούς να κολυμπούν με τις σχισμές των βράγχιών τους ορθάνοιχτες. Η ξαφνική ελάττωση της θερμοκρασίας των μυών καθώς οι καρχαρίες πλησιάζουν στην επιφάνεια στο τέλος κάθε κατάδυσης υποδηλώνει ότι άνοιξαν τις σχισμές των βράγχιών τους για να συνεχίσουν την αναπνοή τους ενώ βρίσκονταν ακόμη σε σχετικά δροσερό νερό.

«Το να κρατούν την αναπνοή τους, κρατάει τους σφυροκέφαλους καρχαρίες ζεστούς, αλλά εμποδίζει επίσης την παροχή οξυγόνου», αναφέρει ο Ρόγιερ και προσθέτει: «Έτσι, αν και οι εν λόγω καρχαρίες κρατούν την αναπνοή τους κατά μέσο όρο για μια διάρκεια 17 λεπτών, περνούν -κατά μέσο όρο- μόλις τέσσερα λεπτά σε ακραία βάθη, πριν επιστρέψουν γρήγορα σε θερμότερα, καλά οξυγονωμένα επιφανειακά ύδατα, όπου η αναπνοή συνεχίζεται».

Η σημασία της νέας, απρόσμενης ανακάλυψης

«Η ανακάλυψη αυτή προάγει ριζικά την κατανόησή μας για το πώς οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες καταφέρνουν να καταδύονται σε μεγάλα βάθη και να αντέχουν σε ψυχρές θερμοκρασίες για να πιάσουν τη λεία τους», αναφέρει ο Ρόγιερ. «Καταδεικνύει, ακόμα, την ευαίσθητη φυσιολογική ισορροπία που πρέπει να επιτύχουν οι σφυροκέφαλοι καρχαρίες προκειμένου να αναζητούν την τροφή τους με επιτυχία». Το συγκεκριμένο είδος δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο των απειλούμενων ειδών στη Χαβάη, απειλούνται εντούτοις τοπικά σε άλλα μέρη του κόσμου λόγω της υπεραλίευσης, των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων (αλίευμα που συλλαμβάνεται κατά λάθος) και της απώλειας ενδιαιτημάτων.

«Αυτή η νέα λεπτομερής κατανόηση της φυσιολογίας και της οικολογίας του σφυροκέφαλου καρχαρία ενισχύει την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε και να διατηρούμε αποτελεσματικά αυτό το εμβληματικό είδος, αποκαλύπτοντας πιθανά τρωτά σημεία που σχετίζονται με τις μεταβαλλόμενες ωκεάνιες συνθήκες ή τη μελλοντική ανθρώπινη εκμετάλλευση αυτών των βαθέων ενδιαιτημάτων τροφοληψίας, όπως η εξόρυξη σε μεγάλα βάθη τής θάλασσας ή η αλιεία μεγάλης κλίμακας στη μεσοπελαγική «ζώνη του λυκόφωτος», τα οποία θα μπορούσαν να καταστήσουν δυσκολότερο ή πιο επικίνδυνο για τους καρχαρίες αυτούς το να κυνηγήσουν τη φυσική τους λεία», εξηγεί ο επιστήμονας και καταλήγει αναφέροντας ότι το εξαιρετικό φυσιολογικό κατόρθωμα που επιτρέπει στους σφυροκέφαλους καρχαρίες να επεκτείνουν την οικολογική τους θέση στα βάθη της θάλασσας θα μπορούσε κάλλιστα να τους καταστήσει ευάλωτους σε περαιτέρω επιπτώσεις τής ανθρώπινης δραστηριότητας.

Με πληροφορίες από Science