Η γρίπη των πτηνών H5N1 μπορεί να οδηγήσει σε εξαφάνιση ειδών καθώς τα στοιχεία που αποκάλυψε ο Guardian δείχνουν τις χειρότερες απώλειες των τελευταίων δεκαετιών.

Η γρίπη των πτηνών έχει σκοτώσει υπερδιπλάσιο αριθμό άγριων πτηνών από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε ο Guardian, ενώ οι αριθμοί είναι πιθανό να κλιμακωθούν κατά τη διάρκεια της φετινής αναπαραγωγικής περιόδου.

Η άκρως μολυσματική παραλλαγή του Η5Ν1 έχει προκαλέσει τη χειρότερη επιδημία γρίπης των πτηνών στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα τη σημαντικότερη και πιο ξαφνική απώλεια πτηνών εδώ και δεκαετίες. Οι αποικίες αναπαραγωγής έχουν πληγεί σοβαρά και οι περιβαλλοντολόγοι προειδοποιούν ότι αυτό θα μπορούσε να σημάνει την εξαφάνιση ορισμένων ειδών θαλασσοπουλιών.

Πρωτοφανής θνησιμότητα

Η Βρετανική Ομοσπονδία Ορνιθολογίας (BTO) εκτιμά ότι «πολύ περισσότερα από 20.000» άγρια πτηνά έχουν πεθάνει στο Ηνωμένο Βασίλειο απ’ όταν ξεκίνησε η τρέχουσα επιδημία, τον Οκτώβριο του 2021. Ωστόσο, ο Guardian μελέτησε στοιχεία από αποκεντρωμένες κυβερνήσεις και οργανώσεις για τη φύση που καταδεικνύουν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι τουλάχιστον 50.000 από τον Οκτώβριο του 2021 έως τις αρχές Απριλίου 2023.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο αριθμός αυτός εξακολουθεί να είναι πιθανότατα εμφανώς υποεκτιμημένος, καθώς δεν υπάρχει εθνική παρακολούθηση και τα περισσότερα πτώματα δεν βρίσκονται ποτέ και κατά συνέπεια δεν καταμετρώνται.

Ήδη φέτος, υπάρχουν αναφορές ότι οι μαυροκέφαλοι γλάροι, οι οποίοι αρχίζουν να φωλιάζουν στις αρχές Απριλίου – νωρίτερα από τα περισσότερα άλλα θαλασσοπούλια – έχουν πληγεί σοβαρά σε όλη τη χώρα. Σύμφωνα με την Βασιλική Εταιρεία Προστασίας Πτηνών (RSPB), 1.200 πτηνά έχουν πεθάνει στα καταφύγιά της το 2023, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων είναι μαυροκέφαλοι γλάροι, ενώ υπάρχουν και κάποιες πρώτες αναφορές για θανάτους που έρχονται από την Ευρώπη.

Οι συντηρητές του Wildlife Trust δήλωσαν ότι δεν είχαν δει ποτέ πριν «τόσο υψηλή θνησιμότητα» στη μεγαλύτερη αποικία μαυροκέφαλων γλάρων του Γιορκσάιρ, στο φυσικό καταφύγιο North Cave Wetlands, όπου το 10% των 2.000 αναπαραγόμενων ζευγαριών μαυροκέφαλων γλάρων έχει πεθάνει. Υπάρχουν, πάντως, ενδείξεις ότι ίσως έχουν ήδη ξεπεράσει τα χειρότερα.

Ο Ντέιβιντ Κρέιβεν, περιφερειακός διευθυντής του Yorkshire Wildlife Trust, δήλωσε: «Μετά από μια αρχική εξάπλωση στην αποικία, η οποία επέφερε μια πολύ γρήγορη αύξηση της θνησιμότητας στο 10%, βλέπουμε τώρα μια επιβράδυνση του αριθμού των νεκρών και ετοιμοθάνατων πουλιών, γεγονός που μας κάνει να ελπίζουμε ότι η ασθένεια μέσα στην αποικία “καίγεται” από μόνη της». Η NatureScot δήλωσε ότι δεν έχει λάβει ακόμη καμία αναφορά για μαζική θνησιμότητα σε πληθυσμούς άγριων πτηνών τη φετινή χρονιά.

Τα στοιχεία του Guardian δείχνουν ότι περισσότερα από 36.000 πτηνά έχουν πεθάνει από τη γρίπη των πτηνών στη Σκωτία, με τα θαλασσοπούλια και τα υδρόβια πουλιά να έχουν πληγεί περισσότερο. Τουλάχιστον 13.000 χήνες του Σβάλμπαρντ πέθαναν το χειμώνα του 2021-22 – το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού. Στην Αγγλία, καταγράφηκαν συνολικά 7.300 θάνατοι, οι οποίοι μοιράζονται σε δύο περιοχές στα ανοικτά των ακτών του Νορθάμπερλαντ – τα νησιά Φαρν (6.000 εκτιμώμενοι θάνατοι) και το νησί Κόκετ (1.300 εκτιμώμενοι θάνατοι), όπου σπάνια πουλιά όπως τα αρκτικά γλαρόνια, οι μαυροκέφαλοι γλάροι και τα κοινά γλαρόνια ήταν μεταξύ εκείνων που επλήγησαν περισσότερο.

Οι αναφορές από την Ουαλία προήλθαν από μία μόνο τοποθεσία της Βασιλικής Εταιρείας Προστασίας των Πτηνών (RSPB) – το Γκράσχολμ, δυτικά του Πεμπροκσάιρ- όπου εκτιμάται ότι πέθαναν 5.000 βόρεια γλαρόνια. Το Ηνωμένο Βασίλειο φιλοξενεί το 60% των βόρειων χελιδονιών του πλανήτη, με τον πληθυσμό να επηρεάζεται πιθανώς για δεκαετίες, καθώς πρόκειται για ένα μακρόβιο είδος που αναπαράγεται αργά.

«Πρόκειται για την πρώτη συγκέντρωση των θανάτων σε όλα τα είδη από τα πρώτα σημάδια υψηλής θνησιμότητας το φθινόπωρο-χειμώνα του 2021», δήλωσε η Δρ Έλεν Μπέικερ από την Κοινή Επιτροπή Διατήρησης της Φύσης (JNCC), έναν δημόσιο φορέα που συμβουλεύει την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. «Δείχνει τόσο την πλήρη έκταση της εξάπλωσης της νόσου σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και ότι η ελάχιστη εκτίμηση των απωλειών είναι υψηλότερη από τα πρώτα στοιχεία», συμπλήρωσε η ίδια.

Τα στοιχεία που συνέλεξε ο Guardian επικεντρώθηκαν σε σημαντικούς τόπους αναπαραγωγής και διαχείμασης θαλασσοπουλιών και υδρόβιων πτηνών, ενώ άλλα είδη, όπως τα αρπακτικά, είναι πιθανότερο να πεθάνουν μόνα τους, οπότε είναι πιο δύσκολο να γνωρίζουμε τον πλήρη αντίκτυπο της νόσου. Η κυβέρνηση δημοσιεύει στοιχεία σχετικά με τη γρίπη των πτηνών σε πτώματα άγριων πτηνών, δεν εκτιμά ωστόσο πόσα πτηνά έχουν πεθάνει. Τα στοιχεία για την Αγγλία και την Ουαλία δείχνουν ότι υπήρξαν 1.600 θετικά τεστ για γρίπη μεταξύ Οκτωβρίου 2021 και Μαρτίου 2023.

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων (Defra) του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε: «Αντιμετωπίζουμε αυτή την επιδημία – η οποία αποτελεί σημαντική απειλή για τους πληθυσμούς άγριων πτηνών του Ηνωμένου Βασιλείου – χρησιμοποιώντας τα πιο πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές». Η Βόρεια Ιρλανδία έχει καταμετρήσει 550 θανάτους κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας.

Ο καθηγητής Τζέιμς Πιρς Χίγκινς, επιστημονικός διευθυντής της Βρετανική Ομοσπονδίας Ορνιθολογίας (BTO), δήλωσε ότι οι επικαιροποιημένες εκτιμήσεις υπογραμμίζουν το μέγεθος του αντίκτυπου της γρίπης των πτηνών στους πληθυσμούς των άγριων πτηνών, ιδίως στους σημαντικούς διεθνώς πληθυσμούς θαλασσοπουλιών του Ηνωμένου Βασιλείου. «Οι συνεχιζόμενες έρευνες και η παρακολούθηση σε αποικίες θαλασσοπουλιών το καλοκαίρι θα μας βοηθήσουν να ποσοτικοποιήσουμε περαιτέρω αυτές τις επιπτώσεις, καθώς πολλά μολυσμένα πτηνά είναι πιθανό να έχουν πεθάνει χωρίς να έχουν εντοπιστεί», προσέθεσε ο ίδιος.

Βασιλική Εταιρεία Προστασίας των Πτηνών: «Υποεκτίμηση» τα στοιχεία του Guardian

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περισσότερα από 60 είδη έχουν προσβληθεί από τη γρίπη των πτηνών. Η Κλερ Σμιθ, ανώτερη υπεύθυνη πολιτικής της RSPB, χαρακτήρισε τα στοιχεία του Guardian ως «υποεκτίμηση» και δήλωσε: «Δυστυχώς, δεν μας εκπλήσσουν αυτά τα στοιχεία, αντικατοπτρίζουν αυτό που είδαμε πέρυσι στα καταφύγιά μας και αυτό που βλέπουμε παγκοσμίως. Είναι δύσκολο να λάβουμε απόλυτους αριθμούς για διάφορους λόγους, όπως το ότι οι περιοχές είναι απομακρυσμένες, το γεγονός ότι τα πουλιά θα πέσουν στη θάλασσα και το γεγονός ότι η παρακολούθηση της γρίπης των πτηνών δεν ήταν καλά ρυθμισμένη για τα άγρια πουλιά το προηγούμενο έτος».

Η ίδια προσέθεσε: «Η επιδημία συνεχίζεται και αυτή την άνοιξη, καθώς βλέπουμε θετικά τεστ και μεγάλο αριθμό θανάτων μαυροκέφαλων γλάρων σε αποικίες στα Μίντλαντς και την ανατολική Αγγλία. Έχουμε επίσης ανησυχίες για πολλά είδη αρπακτικών».

Το National Trust, στο οποίο ανήκουν τα νησιά Φαρν, προετοιμάζεται ήδη για χιλιάδες θανάτους ξανά κι αυτήν την περίοδο αναπαραγωγής, καθώς τα θαλασσοπούλια επιστρέφουν. Έχουν ήδη εντοπιστεί τρία νέα θετικά κρούσματα γρίπης των πτηνών στα νησιά, τα οποία έχουν κλείσει για τους επισκέπτες.

Ο Μπέικερ δήλωσε ότι η Βρετανική Ομοσπονδία Ορνιθολογίας (BTO) και η Κοινή Επιτροπή Διατήρησης της Φύσης (JNCC) εργάζονται για μια πληρέστερη αξιολόγηση όλων των δεδομένων για τα επιμέρους είδη, προσθέτοντας ότι, παρόλο που η εκτίμηση μπορεί να είναι ελαφρώς υψηλότερη (από τα στοιχεία του Guardian), θα εξακολουθεί να είναι ένα ελάχιστο και δεν θα είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος για τα περισσότερα είδη έως ότου ολοκληρωθούν οι νέες καταμετρήσεις πτηνών που φωλιάζουν στις αποικίες των θαλασσοπουλιών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Από αυτό το τελευταίο ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών το 2021, 8,3 εκατομμύρια πτηνά έχουν πεθάνει ή θανατώθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου (Defra). Υπολογίζεται, τέλος, ότι συνολικά 20 εκατομμύρια πτηνά σφάζονται κάθε εβδομάδα για ανθρώπινη κατανάλωση.

Πηγή: Guardian