Ακούστε το άρθρο στο Spotify:

Ο αριθμός των πλαστικών που πλέουν στους ωκεανούς διπλασιάζεται κάθε έξι χρόνια.

Σύμφωνα με μία νέα μεγάλη έρευνα που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 8 Μαρτίου στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE, περισσότερα από 170 τρισεκατομμύρια κομμάτια πλαστικού πλέουν σήμερα στους ωκεανούς του πλανήτη, αριθμός δραματικά μεγαλύτερος συγκριτικά με προηγούμενες εκτιμήσεις, ενώ ο αριθμός τους εκτιμάται ότι διπλασιάζεται κάθε έξι χρόνια. Οι διαπιστώσεις της εν λόγω μελέτης κάνουν ήδη το γύρο του κόσμου μέσω τους διεθνούς Τύπου, κι όχι άδικα.

Τα τρισεκατομμύρια πλαστικά σωματίδια – το «πλαστικό νέφος» όπως τα χαρακτηρίζουν οι ερευνητές- ζυγίζουν κατά προσέγγιση 2,4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους και διπλασιάζονται περίπου κάθε έξι χρόνια, σύμφωνα με τη μελέτη που διεξήχθη από μια διεθνή ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Μάρκους Έρικσεν του Ινστιτούτου 5 Gyres, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που αφοσιώνεται στην έρευνα και στην καταπολέμηση της ρύπανσης των ωκεανών από πλαστικό, η έδρα της οποίας βρίσκεται στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι σε κάθε έναν από τους 8 δισ. κατοίκους της Γης αντιστοιχούν περισσότερα από 21.000 κομμάτια πλαστικού, με τα περισσότερα από αυτά να έχουν πολύ μικρό μέγεθος.

Σκοπός της έρευνας αποτέλεσε η κάλυψη του κενού δεδομένων που παρατηρείται αναφορικά με τον αριθμό των πλαστικών που καταλήγουν και παραμένουν στους ωκεανούς. Ειδικότερα, όπως γράφουν οι ίδιοι οι συγγραφείς, η έρευνά τους επιχείρησε να μετρήσει το πλήθος και τη μάζα του συνόλου των πλαστικών στο επιφανειακό στρώμα των ωκεανών από το 1979 έως το 2019, ούτως ώστε να αποκτηθεί μια εικόνα για το ρυθμό με τον οποίο εξελίσσεται η ρύπανση των παγκόσμιων υδάτων.

Η μελέτη άντλησε πληροφορίες από ένα σύνολο 11.700 δειγμάτων (πλαστικών κομματιών διαφόρων μεγεθών) τα οποία έχουν συλλεχθεί κατά τη διάρκεια έρευνας 40 ετών σε όλες τις μεγάλες ωκεάνιες λεκάνες του κόσμου. Έως και το 1990 δεν παρατηρήθηκε κάποια σαφής τάση μείωσης ή αύξησης, ενώ από το 1990 έως και το 2004 παρατηρήθηκε σημαντική μεταβλητότητα, χωρίς ωστόσο να μπορεί να προσδιοριστεί κατά την ερμηνεία εάν πρόκεινται για στάσιμες τάσεις ή ακόμη και τάσεις μείωσης.

Παρ’ όλα αυτά, από το 2005 κι έπειτα, η τάση αρχίζει να γίνεται ξεκάθαρη, αφού χαρακτηρίζεται από σταθερή, ταχέως και συνεχώς αυξανόμενη συσσώρευση πλαστικών κομματιών στους ωκεανούς. Επιπλέον, μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση που διατυπώνεται από τους επιστήμονες είναι ότι αυτή η πρώτη αύξηση του 2004 συνέπεσε χρονικά με μια «έκρηξη» στην παραγωγή πλαστικών.

Το σύνολο των ευρημάτων καταδεικνύει τις τεράστιες ποσότητες πλαστικών στους ωκεανούς παγκοσμίως, καθώς και το πόσο μεγάλες αποστάσεις αυτά διανύουν από τη στιγμή που καταλήγουν στο νερό. Όπως σχολιάζει ο Μάικλ Μπίρνμπαουμ στην ηλεκτρονική έκδοση της αμερικανικής εφημερίδας Washington Post, η μελέτη αναμένεται να αποτελέσει «γερό τράνταγμα» στις συνομιλίες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και στις διαπραγματεύσεις των χωρών για τη μείωση της παγκόσμιας ρύπανσης από πλαστικά, η εκκίνηση των οποίων πραγματοποιήθηκε το περασμένο έτος.

«Η εν λόγω εκθετική αύξηση της πλαστικής ρύπανσης στην επιφάνεια των ωκεανών μπορεί να σας κάνει να νιώσετε μοιρολάτρες. Πώς μπορείτε να το διορθώσετε αυτό;» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Έρικσεν, ιδρυτής του Ινστιτούτου 5 Gyres και επικεφαλής της έρευνας. «Αλλά την ίδια ώρα, ο κόσμος διαπραγματεύεται μια συνθήκη του ΟΗΕ για την πλαστική ρύπανση», συμπλήρωσε.

Ζυγίζοντας το πλαστικό των ωκεανών

Το βάρος όλου αυτού του πλαστικού ισοδυναμεί με εκείνο 28 μνημείων της Ουάσινγκτον, σχολιάζει ο δημοσιογράφος της αμερικανικής εφημερίδας. Όμως η μελέτη των δειγμάτων ολοκληρώθηκε το 2019, επομένως σήμερα ακόμη περισσότερα… «μνημεία της Ουάσινγκτον» έχουν καταλήξει στους ωκεανούς.

Ο Έρικσεν και οι υπόλοιποι ερευνητές ταξίδεψαν στους ωκεανούς του κόσμου για να συλλέξουν δείγματα, ενώ ανέτρεξαν επίσης σε μεγάλος πλήθος αρχείων προηγούμενων ερευνών αναζητώντας αδημοσίευτα δεδομένα, ενσωματώνοντας έτσι στην ανάλυσή τους κι άλλες μελέτες. Χρησιμοποίησαν νέα μοντέλα προκειμένου να υπολογίσουν την ποσότητα του πλαστικού, γεγονός που οδήγησε σε απότομα υψηλότερους, αναθεωρημένους αριθμούς συγκριτικά με μια μελέτη του 2014 -η οποία είχε πραγματοποιηθεί ξανά από τον Έρικσεν και κάποιους από τους υπόλοιπους ερευνητές που συμμετείχαν και στη νεότερη έρευνα- διότι τότε είχαν χρησιμοποιήσει ένα πολύ μικρότερο σύνολο δεδομένων.

Η πρόληψη της πλαστικής ρύπανσης των ωκεανών

Τα δεδομένα περιλαμβάνουν δείγματα από τα πέντε μεγαλύτερα κυκλώματα ή συστήματα ρευμάτων στον κόσμο, τα οποία παρασύρουν σωματίδια από κατοικημένες περιοχές, δημιουργώντας μεγάλες συλλογές απορριμμάτων. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το Great Pacific Garbage Patch, όπου τα πλαστικά επιπλέουν ελαφρώς κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Κατά την εξέταση των δειγμάτων, οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στις λεκάνες του Βορείου Ατλαντικού και του Βορείου Ειρηνικού Ωκεανού, εν μέρει επειδή έχουν μελετηθεί συχνότερα κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, και, παράλληλα, διότι εκεί υπάρχουν οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις του παγκόσμιου πληθυσμού. Εντούτοις, υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικών βρέθηκαν παντού.

Οι παγκόσμιοι διαπραγματευτές ελπίζουν έως το 2024 να ολοκληρώσουν τη συνθήκη για τα πλαστικά, η οποία θα ρυθμίζει όλες τις πτυχές του κύκλου ζωής του πλαστικού, συμπεριλαμβανομένου του είδους των χημικών ουσιών που περιέχονται σε αυτό, καθώς και το κατά πόσο είναι εύκολα ανακυκλώσιμο.

Σημειώνεται, τέλος, ότι οι ακτιβιστές κατά της ρύπανσης αναφέρουν ότι είναι σαφώς ευκολότερο να προληφθεί η ρύπανση, και άρα να αντιμετωπιστεί προτού το πλαστικό εισέλθει στα παγκόσμια ύδατα, παρά να απομακρυνθεί στη συνέχεια. Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον Έρικσεν, η έρευνα που αφορά τη ρύπανση από πλαστικά μεταφέρεται όλο και περισσότερο από τους ωκεανούς στις υδάτινες οδούς, όπως π.χ. στα ποτάμια, στην προσπάθεια των ερευνητών να κατανοήσουν το πρόβλημα στην αρχή του. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι «η πλαστική ρύπανση συναντάται σε κάθε βιότοπο. Δεν είναι πια μόνο στους ωκεανούς».

Με πληροφορίες από την έρευνα και την Washington Post