Η απειλή τα θαλάσσια οικοσυστήματα να αποδυναμωθούν και να μεταμορφωθούν σε βάθος είναι δυστυχώς πραγματική, καθώς έχουν ήδη πληγεί από την υπερθέρμανση του πλανήτη, ενώ οι ωκεάνιοι καύσωνες πλήττουν περίπου το 50% των θαλάσσιων υδάτων παγκοσμίως.
Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (NOAA), τον φετινό Ιούλιο το 44% των ωκεανών του κόσμου έχει έρθει αντιμέτωπο με κύματα καύσωνα , ποσοστό ρεκόρ από το 1991. Η υπηρεσία εκτιμά πως το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να φτάσει το 50% μέχρι τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο.
Σημαντικό να αναφερθεί είναι το γεγονός ότι η παγκόσμια θερμοκρασία των ωκεανών «αγγίζει» τους 21 βαθμούς Κελσίου, θερμοκρασία που βρίσκεται κοντά στο απόλυτο ρεκόρ των 21,1 °C. Στους 24,5 °C έφτασε η θερμοκρασία στον Βόρειο Ατλαντικό, εξαιτίας του επίμονου καύσωνα που έπληξε από τα τέλη Μαΐου τον Βισκαϊκό Κόλπο και τη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Πορτογαλίας.
Σύμφωνα με τον Τιμπό Γκιναλντό, ερευνητή στην Διαστημική Ωκεανογραφία στο Κέντρο Μελετών Δορυφορικής Μετεωρολογίας (CEMS) του Λανιόν, τοπικά στη Μεσόγειο η θερμοκρασία φθάνει έως και τους 30°C, δηλαδή 4°C πάνω από το σύνηθες, στην περιοχή μεταξύ Σικελίας και Νάπολης.
Ποιά είναι η εξήγηση και πώς αντιδρούν τα οικοσυστήματα;
«Υπάρχουν πολλές υποθέσεις. Αλλά η βασική θέση είναι ότι η θερμοκρασία του ωκεανού αυξάνεται με την υπερθέρμανση του πλανήτη», διευκρίνισε ο ερευνητής. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι θαλάσσιοι καύσωνες έχουν διπλασιαστεί σε συχνότητα από την προβιομηχανική εποχή, σύμφωνα με τους ειδικούς για το κλίμα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC/GIEC).
Βέβαια, σε αυτό έρχεται να προστεθεί και «η φυσική μεταβλητότητα» του κλίματος, σύμφωνα με τον Τιμπό Γκινάλντο. Στον Βόρειο Ατλαντικό, ένας ασθενής άνεμος οδήγησε στη μείωση της ανάμειξης των επιφανειακών υδάτων, στο πλαίσιο ενός αντικυκλωνικού φαινομένου που ευνοεί την υπερθέρμανση, με λιγότερα σύννεφα να αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία. Στον Ειρηνικό Ωκεανό, είναι μάλλον η άνοδος του περιοδικού κλιματικού φαινομένου Ελ Νίνιο (El Niño) που συμβάλλει στη υπερθέρμανση των υδάτων.
Αναφορικά με το πώς αντιδρούν τα οικοσυστήματα στις προαναφερθείσες επιδράσεις, ο Ρολάν Σεφεριάν, κλιματολόγος στο Εθνικό Κέντρο Μετεωρολογικών Μελετών (CNRM) στην Τουλούζη, ανέφερε: «Η διαδοχή των κυμάτων καύσωνα τείνει να αποδυναμώνει τα οικοσυστήματα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει την δραματική μείωση των πληθυσμών ή μετατοπίσεις πληθυσμών προς ψυχρότερα νερά». Κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα μεταξύ 2015 και 2019 στη Μεσόγειο, περίπου πενήντα είδη (κοράλια, αχινοί, μαλάκια, δίθυρα κ.α.) εμφάνισαν μαζική θνητότητα μεταξύ της επιφάνειας και ενός βάθους 45 μέτρων, σύμφωνα με σχετικό ερευνητικό άρθρο που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2022 στην επιστημονική επιθεώρηση Global Change Biology.
Ορισμένα είδη, όπως τα ψάρια, θα μεταναστεύσουν προς τους πόλους αναζητώντας πιο δροσερά νερά, ενώ άλλα θα «μεταναστεύουν προς τα βάθη», σύμφωνα με τον ερευνητή, ο οποίος ωστόσο υπογραμμίζει τις «γκρίζες ζώνες που συνδέονται με την ικανότητα προσαρμογής, ανθεκτικότητας ή μετανάστευσης» των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. «Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε. Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε γεγονότα μαζικής θνητότητας», εξήγησε ο ίδιος. Συνεπώς, «για τα κοράλλια, αν τα κύματα καύσωνα δεν είναι πολύ έντονα και κοντινά μεταξύ τους», «παράγεται μια κάποιου βαθμού ανθεκτικότητα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη «τείνει να μεταμορφώνει τα οικοσυστήματα σε βάθος».
«Ίσως ο ωκεανός του μέλλοντος να είναι ένας ωκεανός γεμάτος μέδουσες»
Τα κύματα καύσωνα, υπό την επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα μπορούσαν να είναι από 20 έως και 50 φορές συχνότερα μέχρι το τέλος του αιώνα εν συγκρίσει με την προβιομηχανική εποχή, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), η οποία έχει προβλέψει επίσης επιδείνωση της έντασης και της έκτασής τους.
«Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν είδη που θα ωφεληθούν από αυτή την αλλαγή. Οι μέδουσες είναι οργανισμοί που θα ωφεληθούν από έναν θερμότερο ωκεανό, θα πολλαπλασιαστούν», σημείωσε ο Ρολάν Σεφεριάν. «Ίσως ο ωκεανός του μέλλοντος να είναι ένας ωκεανός γεμάτος μέδουσες», δήλωσε ο ίδιος. Κατά τη διάρκεια επιχείρησης στον Βισκαϊκό Κόλπο, οι επιστήμονες του Ifremer παρατήρησαν έκπληκτοι μεγάλες συγκεντρώσεις καβουριών κολυμβητών, καθώς και «μεγάλους πληθυσμούς πλαγκτονικών οργανισμών, κυρίως σαλπών», γεγονός που ενδεχομένως υποδηλώνει ότι το οικοσύστημα αλλάζει ήδη.
«Παρατηρούμε αυτά τα καβούρια κάθε χρόνο, αλλά ποτέ δεν τα έχουμε δει σε τόσο μεγάλους αριθμούς και οργανωμένα», εξήγησε ο Ερουάν Ντιαμέλ, ερευνητής αλιείας και συνυπεύθυνος για την εκστρατεία Pelgas. «Η παρουσία αυτών των καβουριών, μεδουσών και σαλπών σε μεγάλες συγκεντρώσεις υποδηλώνει μια πιθανή αλλαγή στο οικοσύστημα», συμπλήρωσε και κατέληξε αναφέροντας: «Πριν από μερικά χρόνια, μόνο ένα στα τέσσερα χρόνια θεωρείτο έτος μέδουσας. Τώρα, είναι ουσιαστικά κάθε έτος».
