Του Σταύρου Μαρίνου
Ήδη από τη δεκαετία του 1980, ο αμερικανός επιστήμονας Τζέιμς Χάνσεν είχε σημάνει παγκόσμιο συναγερμό για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Κρίνοντας από την τροπή που έχει πάρει σήμερα η κλιματική αλλαγή, ο ειδικός δεν εισακούστηκε. Κι αυτή τη φορά, οι προειδοποιήσεις του είναι «θερμότερες», όπως ακριβώς κι ο ίδιος ο πλανήτης.
Σήμερα, ο Τζέιμς Έντουαρτ Χάνσεν προειδοποιεί για μια ακόμη φορά πως «τα χειρότερα έρχονται». Όπως λέει, οι άνθρωποι πρόκειται να βιώσουν καιρικές συνθήκες που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ άλλοτε. Και το χειρότερο; Είμαστε εμείς που φέρουμε την ευθύνη. Ο ίδιος είχε αναφερθεί στο φαινόμενο του θερμοκηπίου ήδη από τη δεκαετία του 1980.
Σύμφωνα με τον έμπειρο επιστήμονα, το κλίμα μεταβάλλεται και γίνεται υπέρθερμο, με αποτέλεσμα σταδιακά να κινείται προς μια κατεύθυνση που δεν έχει παρατηρηθεί κατά τα προηγούμενα ένα εκατομμύριο χρόνια. Εμφανώς αγανακτισμένος από την ελαφρότητα με την οποία η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τις προειδοποιήσεις των ειδικών και το ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αναφέρει πως «είμαστε αναθεματισμένοι ανόητοι».
Αξίζει να σημειωθεί ότι -σύμφωνα με τον Guardian– η κατάθεση του Αμερικανού επιστήμονα στη Γερουσία των ΗΠΑ το 1988 αναφέρεται ως η πρώτη υψηλού προφίλ αποκάλυψη της παγκόσμιας θέρμανσης. Τώρα, μαζί με δύο ακόμη επιστήμονες, προειδοποιεί σε μια νέα δήλωσή του πως ο κόσμος κινείται προς ένα «νέο κλιματικό σύνορο», το οποίο θα χαρακτηρίζεται από θερμοκρασίες υψηλότερες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια, φέρνοντας επιπτώσεις όπως ισχυρότερες καταιγίδες, καύσωνες και ξηρασίες.
«Είμαστε αναθεματισμένοι ανόητοι»
«Είμαστε αναθεματισμένοι ανόητοι που δεν τηρούμε τις προειδοποιήσεις σχετικά με την κλιματική κρίση», ανέφερε προσφάτως χαρακτηριστικά ο 82χρονος πλέον Χάνσεν. Ενώ ο κόσμος έχει ήδη θερμανθεί κατά 1,2 °C από τη μαζική εκβιομηχάνιση, ο επιστήμονας θεωρεί ότι τα ακραία θερμοκρασιακά φαινόμενα που παρατηρούνται στο Βόρειο Ημισφαίριο έχουν αυξημένες πιθανότητες κατά 20% να καταστούν μόνιμα, συγκριτικά με τα δεδομένα προ 50 ετών.
«Δυστυχώς, τα χειρότερα έρχονται, εκτός αν μειώσουμε τις ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου. Αυτές οι υπερκαταιγίδες αποτελούν πρόγευση από τις καταιγίδες των εγγονιών μου. Κατευθυνόμαστε συνειδητά προς τη νέα πραγματικότητα, διότι γνωρίζαμε ότι ερχόταν», παρατηρείο Χάνσεν, ο οποίος ήταν ειδικός για το κλίμα στη NASA την περίοδο που προειδοποίησε τους νομοθέτες για την αυξανόμενη παγκόσμια υπερθέρμανση.
Έκτοτε, συμμετείχε σε διάφορες διαδηλώσεις μαζί με ακτιβιστές για να καταδικάσει την έλλειψη δράσης στο κομμάτι της μείωσης των εκπομπών. Τον Αύγουστο του 2011, μάλιστα, είχε συλληφθεί για τη συμμετοχή του σε μια διαμαρτυρία ακτιβιστών που αφορούσε ένα σύστημα αγωγών πετρελαίου στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες, γνωστό ως Keystone XL. Συνολικά, περισσότερα από 500 άτομα συνελήφθησαν στη συγκεκριμένη διαμαρτυρία.
Δυστυχώς, τα νέα στοιχεία και τα όσα διαδραματίζονται ανά τον κόσμο δεν τον διαψεύδουν ούτε στο ελάχιστο. Όσα ο ειδικός εξέφραζε περισσότερα από 30 χρόνια πριν, σήμερα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας. Τα βιώνουμε, τα ζούμε. Όπως παρατηρεί ο ίδιος, «τα ρεκόρ καύσωνα παντού, στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Κίνα, ενισχύουν το αίσθημα απογοήτευσης που έχουμε εμείς οι επιστήμονες, διότι δεν μεταφέραμε ξεκάθαρα το νόημα και δεν εκλέξαμε ηγέτες ικανούς για κάποια πιο έξυπνη απάντηση».
Η φετινή χρονιά προβλέπεται ότι θα είναι η πιο ζεστή που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως. Το τρέχον καλοκαίρι είχε ήδη τον πιο «καυτό» Ιούνιο, ίσως και την πιο θερμή εβδομάδα εντός του Ιουλίου που έχει μετρηθεί ποτέ. Παρά ταύτα, σε βάθος χρόνου, το 2023 θα θεωρείται ήπιο έτος σε σχέση με τα όσα θα ακολουθήσουν, με τις θερμοκρασίες που συνεχώς αυξάνονται και δημιουργούν όλο και πιο αντίξοες συνθήκες για την ανθρώπινη ζωή, και όχι μόνο.
Η διχογνωμία των επιστημόνων
Ο Χάνσεν, σε μία νέα ερευνητική εργασία του, η οποία ωστόσο δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί, υποστηρίζει ότι ο ρυθμός της παγκόσμιας θέρμανσης επιταχύνεται, ακόμη κι όταν λαμβάνονται υπ’ όψιν οι φυσικές διακυμάνσεις, όπως εκείνες που οφείλονται στο τρέχον κλιματικό φαινόμενο Ελ Νίνιο, το οποίο αυξάνει με φυσικό τρόπο τις θερμοκρασίες κατά τις περιόδους που εκδηλώνεται. Υπάρχει μια «άνευ προηγουμένου ανισορροπία στην ποσότητα ενέργειας που εισέρχεται στον πλανήτη μας από τον Ηλιο σε σχέση με την ενέργεια που αντανακλάται μακριά από τη Γη», αναφέρεται στο έγγραφο.
Και την ίδια ώρα που οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αναμφίβολα αυξάνονται λόγω της εκτεταμένης καύσης ορυκτών καυσίμων, οι επιστήμονες διχογνωμούν. «Δεν βλέπουμε κανένα στοιχείο για αυτό που ισχυρίζεται ο Τζιμ», δήλωσε ο Μάικλ Μαν, κλιματικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, ενώ άλλοι ανέφεραν ότι παρότι τα όσα ισχυρίζεται ο Χάνσεν είναι εύλογα, απαιτούνται περισσότερα δεδομένα. «Είναι ίσως πρόωρο να πούμε ότι η θέρμανση επιταχύνεται, πάντως σίγουρα δεν μειώνεται», σχολίασε ο Νάθιου Χούμπερ, ειδικός στην παλαιοκλιματολογία στο Πανεπιστήμιο Περντιού. «Πιθανότατα ζούμε ήδη σε ένα κλίμα που κανένας άνθρωπος δεν έχει ζήσει πριν και σίγουρα ζούμε σε ένα κλίμα στο οποίο κανένας άνθρωπος δεν έχει ζήσει πριν από τη γέννηση της γεωργίας», εκτίμησε ένας άλλος ερευνητής, ο Μπομπ Κοπ, επιστήμονας του κλίματος στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς.
Σε περίπτωση που οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξηθούν κατά 1 βαθμό Κελσίου ή περισσότερο, κάτι που προβλέπεται ότι θα συμβεί μέχρι το τέλος του αιώνα, αποκλείοντας τη δραστική μείωση των εκπομπών, ο Νάθιου Χούμπερ παραδέχθηκε πως ο Χάνσεν έχει «σε γενικές γραμμές δίκιο» στο ότι ο πλανήτης θα «βυθιστεί» σε ένα είδος ζέστης που δεν έχει παρατηρηθεί τα τελευταία 1-3 εκατομμύρια χρόνια.
«Αυτός είναι ένας ριζικά διαφορετικός κόσμος», είπε ο Χούμπερ, αναφερόμενος σε έναν θερμό κόσμο, στον οποίο η ζέστη θα είναι αρκετή ώστε οι οξιές να φυτρώνουν κοντά στον Νότιο Πόλο και η στάθμη της θάλασσας να είναι περίπου 20 μέτρα υψηλότερη σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, πράγμα που σημαίνει ότι θα έχουν πνιγεί, μεταφορικά και κυριολεκτικά, οι περισσότερες παράκτιες πόλεις του πλανήτη. «Ανεβάζουμε τις θερμοκρασίες σε επίπεδα έξω από τη σφαίρα της ανθρώπινης εμπειρίας. Είναι τόσο τεράστια η αλλαγή. Είναι ένα πείραμα για τους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα, για να δούμε πώς ανταποκρίνονται. Τίποτα δεν είναι προσαρμοσμένο σε αυτό», σημείωσε ο Χούμπερ.
Προηγούμενες αλλαγές του κλίματος είχαν προκαλέσει αλλαγές για χιλιάδες χρόνια. Καθώς όμως οι καύσωνες προκύπτουν από ακραίες θερμοκρασίες, τα δάση φλέγονται και η θαλάσσια ζωή δίνει πραγματικό αγώνα για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη θέρμανση των ωκεανών, ο ρυθμός της τρέχουσας ανόδου εκτιμάται πως είχε σημειωθεί ξανά πριν ή κατά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, δηλαδή πριν από περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια.
«Δεν είναι μόνο το μέγεθος της αλλαγής, αλλά ο ρυθμός της αλλαγής», τόνισε η Έλεν Τόμας, επιστήμονας του Γέιλ, η οποία μελετά το κλίμα σε γεωλογικές χρονολογικές κλίμακες. «Σχεδόν όλοι οι συνάδελφοί μου μού είπαν εκ των υστέρων ότι έχουμε υποτιμήσει τις συνέπειες. Τα πράγματα κινούνται πιο γρήγορα από ό,τι νομίζαμε, κάτι που δεν είναι καλό», σημείωσε η ίδια.
Η έντονη ζέστη του φετινού καλοκαιριού αποκάλυψε πλήρως στον κόσμο ένα μήνυμα που ο Χάνσεν προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να καταστήσει κατανοητό πριν από 35 χρόνια. «Το κοιτάζουμε κατάματα ως επιστήμονες εδώ και δεκαετίες, όμως είναι οδυνηρό να βλέπεις ανθρώπους να το προσπερνούν. Αλλά δεν θα τα παρατήσουμε, γιατί η κατάσταση είναι τρομερή. Πρέπει να πούμε στους ανθρώπους ότι χρειάζονται αλλαγές και καινοτομίες», υπογράμμισε ο Χούμπερ.
