Οι οικόσιτες γάτες, ενώ αποτελούν τη συντροφιά εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως και πηγή χαράς για εκείνους, είναι παράλληλα και οι μεγαλύτεροι φορείς της τοξοπλάσμωσης, μιας παρασιτικής ζωονόσου η οποία μπορεί να είναι επικίνδυνη για μερικές ομάδες ανθρώπων, όπως καταδεικνύεται από μια νέα μελέτη. Η ταυτοποίηση των γονιδίων, όμως, θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη εμβολίου κατά της τοξοπλάσμωσης, αποσκοπώντας στην εξάλειψη του κινδύνου. Η σχετική έρευνα δημοσιεύθηκε στο Nature Communications στα τέλη του 2022.
Το Toxoplasma gondii, που βρίσκεται στο 30% περίπου του ανθρώπινου πληθυσμού, είναι επικίνδυνο για τους ανθρώπους με εξασθενημένη ανοσολογική άμυνα. Οι ερευνητές του EpiMact στο Πανεπιστήμιο της Λιμόζ στη Γαλλία, μελέτησαν την εξέλιξη του γονιδιώματος του παρασίτου στην πρόσφατη ιστορία, για περισσότερα από 40.000 χρόνια. Ανέλυσαν ένα σύνολο 156 γονιδιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων δειγμάτων από την Ευρώπη, την Αφρική και την Αμερική.
Ο επικεφαλής της μελέτης, Λόκμαν Γκαλάλ, τότε μεταδιδακτορικός συνεργάτης στη Λιμόζ, τώρα στο εργαστήριο Mivegec στο Μονπελιέ, δήλωσε στο Nature Africa ότι οι οικόσιτες γάτες έφτασαν στην Αμερική για πρώτη φορά με τους Ευρωπαίους ναυτικούς κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων. Αν και οι πληθυσμοί του ενδοκυττάριου παρασίτου T. gondii είχαν ήδη βρεθεί στην Αμερική, περιορίζονταν στην περιοχή εξάπλωσης των άγριων γατών.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, η μεταφορά της οικόσιτης γάτας στην Αμερική από την Ευρώπη και την Αφρική, συνοδευόμενη από στελέχη T. gondii προσαρμοσμένα σ’ αυτήν, παρείχε τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση της τοξοπλάσμωσης για πρώτη φορά ως μείζονος ζωονόσου στις περιοχές αυτές.
Ο άνθρωπος, η γάτα και τα υπόλοιπα ζώα μπορούν να μολυνθούν από το παράσιτο όταν τρέφονται με ωμό ή μισοψημένο κρέας (βοδινό, χοιρινό, αρνίσιο κ.α.), με άπλυτα, ωμά χόρτα, λαχανικά και φρούτα που έχουν μολυνθεί από ζώα ξενιστές, καθώς και ενδομητρικά και γαλακτογενώς, μέσω του θηλασμού.
Ο Δρ Γκαλάλ ελπίζει ότι με τον εντοπισμό γονιδίων που σχετίζονται με την ειδική προσαρμογή της T. gondii στην οικόσιτη γάτα «τα γονίδια θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους στην προοπτική ανάπτυξης εμβολίου κατά της τοξοπλάσμωσης στις γάτες».
Στην εργασία σημειώνεται ότι δημιουργήθηκε ένα μεγάλου μεγέθους σύνολο δεδομένων από υψηλής ποιότητας γονιδιώματα του T. gondii, καθώς και ότι, μέσω της εξέτασης αυτού, κατέστη δυνατή η εκτίμηση του ρυθμού μετάλλαξης και του χρόνου παραγωγής του παρασίτου.
Τα ευρήματά των επιστημόνων αποτελούν ένα παράδειγμα της βαθιάς επίδρασης που ασκούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στην ποικιλομορφία των παθογόνων, την οποία επέφεραν δύο σημαντικά γεγονότα στην ανθρώπινη ιστορία: η εξημέρωση φυτών και ζώων κατά τη Νεολιθική Επανάσταση (σταδιακή μετάβαση από το συλλεκτικό στο παραγωγικό στάδιο, λόγω της αύξησης του ανθρώπινου πληθυσμού στον πλανήτη) και η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου κατά τους τελευταίους αιώνες.
