Ακούστε το άρθρο στο Spotify:

Οι υαλοβάτραχοι ενδημούν στα δάση της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, ανήκουν στην αμφίβια οικογένεια Centrolenidae και απέκτησαν την ονομασία τους από το ημιδιαφανές δέρμα και τους μύες τους που τους κάνουν να δένουν άψογα με το περιβάλλον της ζούγκλας. Αν γυρνούσαμε ένα τέτοιο αμφίβιο ανάποδα, θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε την καρδιά του, το συκώτι του και τις ελικοειδείς σπείρες του εντέρου του – όλα χωρίς ανατομή. Τα διαφανή αυτά αμφίβια ακολουθούν μια καταπληκτική στρατηγική προκειμένου να κρύβονται ενώ κοιμούνται – μια στρατηγική που θα μπορούσε να προάγει την κατανόηση της πήξης του αίματος.

Η ανακάλυψη του εκπληκτικού μηχανισμού

Σε μία νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science στις 22 Δεκεμβρίου του 2022, οι ερευνητές ανακάλυψαν έναν ακόμη εκπληκτικό μηχανισμό που τα συγκεκριμένα ζώα αξιοποιούν προκειμένου να επιτυγχάνουν τόσο υψηλή διαφάνεια.

Όταν οι υαλοβάτραχοι, η επίσημη λατινική ονομασία των οποίων είναι Hyalinobatrachium fleischmanni, πέφτουν για ύπνο, απομυζούν το 89% των ζωηρόχρωμων ερυθρών αιμοσφαιρίων τους εντός κρυσταλλοειδών σάκων στο συκώτι τους, οι οποίοι αντανακλούν το εισερχόμενο φως και κάνουν τους βατράχους να φαίνονται σχεδόν αόρατοι. Με τα ερυθρά αιμοσφαίρια τους εκτός οπτικού πεδίου, οι βάτραχοι γίνονται δύο έως τρεις φορές πιο διαφανείς.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι υαλοβάτραχοι, “glassfrogs” όπως καλούνται στα Αγγλικά, καταφέρνουν να συγκεντρώνουν το αίμα τους στο συκώτι τους, χωρίς να παρατηρείται σχηματισμός θρόμβων, θα μπορούσε να προσφέρει νέες γνώσεις για την πρόληψη επικίνδυνων θρόμβων σε άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένων βεβαίως και των ανθρώπων.

Τα τροπικά αμφίβια περνούν τις μέρες τους κοιμώμενα πάνω σε φωτεινά πράσινα φύλλα και αναζητώντας τροφή το βράδυ, όταν το σκοτάδι έχει απλωθεί παντού γύρω τους. Το γεγονός ότι είναι ημιδιαφανή τα βοηθά να μην εντοπίζονται από αρπακτικά, αλλά αποτελεί, παράλληλα, κι ένα δύσκολο και απαιτητικό βιολογικό έργο, καθώς τα περισσότερα ζώα πρέπει να αντλούν συνεχώς ερυθρά αιμοσφαίρια σε όλο τους το σώμα προκειμένου να μεταφέρουν οξυγόνο στους διάφορους ιστούς τους.

Video credit: Jesse Delia

Το «σπάνιο» χαρακτηριστικό

«Η διαφάνεια συναντάται σπάνια στα σπονδυλωτά», αναφέρει ο Τζέσι Ντέλια στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη. Μόνο λίγα είδη ψαριών και αμφίβιων έχουν καταφέρει το εν λόγω κατόρθωμα, συμπεριλαμβανομένου του υαλοβάτραχου.«Αν δεν υπήρχε το πράσινο δέρμα στην πλάτη τους, θα μπορούσατε πιθανότατα να διαβάσετε μια εφημερίδα μέσα απ’ αυτούς», λέει ο Ντέλια.

Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του ξεκίνησαν να ερευνούν διεξοδικά τη διαφάνεια των βατράχων, όταν παρατήρησαν ότι τα συγκεκριμένα ζώα φαίνονταν πολύ πιο διάφανα όταν κοιμόντουσαν εν συγκρίσει με όταν ήταν ξύπνια. Έτσι, οι ερευνητές μέτρησαν τη διαφάνεια των βατράχων φωτίζοντας τα αμφίβια με φως διαφορετικού μήκους κύματος, ενώ ήταν ενεργά, αλλά και ενώ ξεκουράζονταν. Διαπίστωσαν ότι οι βάτραχοι γίνονται έως και 61% πιο διαφανείς όταν κοιμούνται.

Μέσω της παρακολούθησης της κίνησης του αίματος στα ζωντανά ζώα σε πραγματικό χρόνο, χρησιμοποιώντας φωτοακουστική απεικόνιση, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι υαλοβάτραχοι μπορούν να “κρύψουν” περίπου το 89% των ερυθρών αιμοσφαιρίων τους στο συκώτι τους κατά τη διάρκεια του ύπνου τους. Προκειμένου να επιτύχουν κάτι τέτοιο, το συκώτι τους διευρύνθηκε, κατά μέσο όρο, κατά 40%. Μόλις οι βάτραχοι ξύπνησαν και η κυκλοφορία τους αυξήθηκε, έγιναν πιο αδιαφανείς και το συκώτι τους μειώθηκε σε μέγεθος.

Η Κάρεν Μ. Βαρκεντίν από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και η οποία δε συμμετείχε στη συγκεκριμένη εργασία, σχολίασε: «Δεν είναι ότι βάζουν λίγο αίμα στο συκώτι τους – βάζουν σχεδόν όλο το αίμα τους στο συκώτι τους. Απλά το βρίσκω εκπληκτικό».

Η σημασία του ευρήματος για το μέλλον

Στα περισσότερα σπονδυλωτά, η συσσώρευση ερυθρών αιμοσφαιρίων σε ένα συγκεκριμένο σημείο του αίματος οδηγεί σε θρόμβωση, όμως τα συγκεκριμένα αμφίβια δε φαίνεται να έχουν αρνητικές συνέπειες για την υγεία τους από την αποθήκευση αίματος στο συκώτι τους. Ο Ντέλια αναφέρει ότι εκείνος και οι συνάδελφοί του δεν είναι ακόμη σίγουροι για το πώς το συγκεκριμένου είδος βατράχου καταφέρνει να αποφεύγει την πήξη του αίματος και το σχηματισμό θρόμβων, αλλά ελπίζουν ότι η εργασία τους θα αποτελέσει μελλοντικά σημαντική γνώση για την ανάπτυξη και προώθηση θεραπειών των θρόμβων του αίματος στους ανθρώπους.

Video credit: Jesse Delia