«Απλώς αποδέχθηκαν το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονταν και έμαθαν πώς να κινούνται άνετα μέσα στα κλουβιά τους, να παίρνουν τροφή, ακόμα και να κρατούν τις μικροσκοπικές σφαίρες νερού και να τις πίνουν. Ήταν αρκετά εντυπωσιακό το πόσο γρήγορα προσαρμόστηκαν».
Δρ. Ρίτσαρντ M. Λίνεχαν, Κτηνίατρος και μέλος της NASA
Κατά τα πρώτα χρόνια των αμερικανικών και σοβιετικών αεροδιαστημικών προγραμμάτων, ποικίλα είδη ζώων στάλθηκαν στο διάστημα. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1940, οι ΗΠΑ μετέφεραν διαφόρων ειδών μαϊμούδες και ποντίκια σε μεγάλα υψόμετρα με πυραύλους τύπου V-2 (“Aggregat 4”), σε μία προσπάθεια να δοκιμάσουν τις επιπτώσεις της έλλειψης βαρύτητας και άλλων ακραίων συνθηκών. Τα πρώτα ζώα που επιλέχθηκαν, δεν κατάφεραν να επιστρέψουν ζωντανά πίσω στη Γη, όμως οι μεταγενέστεροι υποψήφιοι επέζησαν.
Την ίδια περίοδο, η Σοβιετική Ένωση παρακολουθούσε στενά αυτές τις προκαταρκτικές προσπάθειες και διεξήγαγε τα δικά της πρώιμα διαστημικά πειράματα χρησιμοποιώντας ποντίκια, αρουραίους και κουνέλια. Αργότερα, οι σοβιετικοί επιστήμονες έστειλαν στο διάστημα και σκύλους, τους οποίους προτίμησαν από τους πιθήκους, επειδή θεωρούσαν ότι οι σκύλοι θα ήταν λιγότερο νευρικοί κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρχαν κτηνίατροι που προσέφεραν τη βασική φροντίδα των ζώων πριν από την εκτόξευση. Τα πειράματα διεξήχθησαν από αστροφυσικούς και άλλους επιστήμονες, των οποίων πρωταρχική πρόθεση ήταν να καθορίσουν τον ασφαλέστερο τρόπο αποστολής ανθρώπων στο διάστημα. Τα ζώα αποτελούσαν ουσιαστικά ένα ζωντανό φορτίο, τα δεδομένα τηλεμετρίας του οποίου ήταν απαραίτητα, προκειμένου να αποκτηθούν απαραίτητες πληροφορίες και να καταστεί κατανοητό το σύνολο των φυσικών δυσκολιών της διαστημικής πτήσης.
Η ζωή πριν από τη NASA
Κανένας διαπιστευμένος κτηνίατρος δεν είχε λάβει μέρος σε εκπαίδευση αστροναυτών, ούτε και είχε γίνει μέλος του Σώματος Αστροναυτών τηςNASA (National Aeronautics and Space Administration), μέχρι που ο Ρίτσαρντ M. Λίνεχαν (DVM, MPA) εντάχθηκε στην υπηρεσία το 1992. Ο Δρ. Λίνεχαν συμμετείχε σε τέσσερις αποστολές διαστημικών λεωφορείων και έξι διαστημικούς περιπάτους, ενώ εργάζεται για τη NASA μέχρι και σήμερα. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ το 1980, λαμβάνοντας το πτυχίο του στην Επιστήμη των Ζώων έχοντας ως δευτερεύον αντικείμενο σπουδών τη Μικροβιολογία. Είναι κάτοχος του πτυχίου DVM (Doctor of Veterinary Medicine) από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο το 1985 και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το 2009.
Το ενδιαφέρον του για την Κτηνιατρική αναπτύχθηκε όταν παρακολούθησε την ομιλία ενός κτηνιάτρου στη γενέτειρά του, ενώ ήταν ακόμη μαθητής λυκείου. Σχετικά με αυτό, ο ίδιος δήλωσε στο Veterinary Practice News: «Πραγματοποιούσε πολλές επεμβάσεις σε μεγάλα ζώα, ιπποειδή, μικρά μηρυκαστικά, πράγματα τέτοιου τύπου, και μου άρεσε πολύ. Ήταν κάτι που σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να κάνω ως επάγγελμα».
Λίγο μετά την απόκτηση του DVM του, ο Δρ. Λίνεχαν έγινε δεκτός σε μια πρακτική άσκηση διετούς διάρκειας στην Ιατρική Ζώων Ζωολογικών Κήπων και στη Συγκριτική Παθολογία στον Ζωολογικό Κήπο της Βαλτιμόρης και στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς. Έπειτα, κατατάχθηκε ως λοχαγός στην Κτηνιατρική Υπηρεσία του Στρατού των ΗΠΑ και παρουσιάστηκε για υπηρεσία στις αρχές του 1989 στο Naval Ocean Systems Center στο Σαν Ντιέγκο, ως επικεφαλής κλινικός κτηνίατρος για το πρόγραμμα θαλάσσιων θηλαστικών του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια της εργασίας του εκεί, ο Δρ. Λίνεχαν ξεκίνησε, αλλά και επέβλεψε, έρευνες στους τομείς της αναισθησίας των κητωδών και των πτερυγιοφόρων, της ορθοπεδικής, της φαρμακοκινητικής και της αναπαραγωγής.
Εκτόξευση στο διάστημα
“Οπλισμένος” με την επιθυμία του να εξερευνήσει νέους ορίζοντες, ο Λίνεχαν επελέγη από τη NASA τον Μάρτιο του 1992 και ολοκλήρωσε ένα έτος εκπαίδευσης για υποψήφιους αστροναύτες, η οποία του έδωσε τα προσόντα και την απαραίτητη πιστοποίηση για να συμμετέχει σε πτήσεις με διαστημικά λεωφορεία ως ειδικός αποστολής. «Παρακολούθησα όλες τις εκτοξεύσεις των διαστημικών λεωφορείων και είδα ότι οι ειδικοί αποστολών που προσλάμβαναν ήταν γιατροί, φυσιολόγοι, φυσικοί, γεωλόγοι, όλες οι διαφορετικές ειδικότητες των επιστημών της ζωής», εξηγεί ο ίδιος. «Εγώ έκρινα ότι χρειάζονταν κι έναν κτηνίατρο – απλώς δεν το ήξεραν ακόμα».
Εκείνη την εποχή, λέει ο Δρ. Λίνεχαν, η NASA μελετούσε την κατασκευή του Διαστημικού Σταθμού «Ελευθερία» (Space Station Freedom), ο οποίος θα ήταν μεγαλύτερος και πιο πολύπλοκος από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (International Space Station). «Πιστεύω ότι οι γιατροί και οι φυσιολόγοι έπεισαν τη διοίκηση της NASA ότι χρειάζονταν έναν κτηνίατρο, επειδή το πλάνο ήταν να πετάξει ένας μεγάλος φυγοκεντρωτής, πιθανώς με πρωτεύοντα θηλαστικά και τρωκτικά στο σκάφος, επομένως χρειάζονταν κάποιον με εμπειρία στα ζώα», αναφέρει ο Λίνεχαν.
«Τα πράγματα άλλαξαν δραματικά για τη NASA και τα αρχικά πλάνα του διαστημικού σταθμού μετά την αποδοχή μου, αλλά αυτός ήταν πιθανότατα ένας από τους λόγους που με δέχθηκε η NASA στην εκπαίδευση αστροναυτών, ανεξάρτητα από το ότι τα πήγα καλά στη συνέντευξη και τα τεστ».
Ο Δρ. Λίνεχαν, ωστόσο, σπεύδει να σημειώσει ότι ενώ πρόκειται για τον πρώτο κτηνίατρο που ολοκλήρωσε την εκπαίδευση αστροναυτών και εντάχθηκε στο Σώμα Αστροναυτών της NASA, δεν ήταν ο πρώτος κτηνίατρος στο διάστημα. Αυτή η τιμή ανήκει στον Δρ. Μάρτιν Φέτμαν (BS, DVM, MS, PhD, DACVP) ο οποίος πέταξε με την αποστολή STS-58 τον Οκτώβριο του 1993 ως ειδικός ωφέλιμου φορτίου του “Spacelab Life Sciences-2”.
Ξεκινώντας τη δουλειά
Η ετήσια εκπαίδευση που έλαβε ο Λίνεχαν ήταν απαιτητική και εντατική. Ο ίδιος περιγράφει ότι ήταν σαν να προσπαθείς να πιεις από μία μάνικα (σ.σ. ιδιωτισμός της αγγλικης γλωσσας, “It was like drinking from a firehose,”), εξηγώντας:
«Σου έριχναν ένα σωρό πράγματα – τα πάντα για το πώς λειτουργεί το λεωφορείο, για τους υπολογιστές, τα ηλεκτρονικά, τα συστήματα υποστήριξης ζωής, το πώς να κάνεις διαστημικούς περιπάτους. Τον πρώτο χρόνο είσαι υποψήφιος αστροναύτης, ώστε να μπορούν να σε απολύσουν αν δεν τα καταφέρεις. Ευτυχώς, τα κατάφερα. Ήταν σαν το πρώτο ή το δεύτερο έτος της κτηνιατρικής σχολής από την άποψη των 70 και 80 ωρών εργασίας εβδομαδιαίως, διαβάζοντας κάθε βράδυ. Ήταν πολύ έντονο, πολλή δουλειά».
Δρ. Ρίτσαρντ M. Λίνεχαν, Κτηνίατρος και μέλος της NASA
Ο Δρ. Λίνεχαν πέταξε για πρώτη φορά ως ειδικός αποστολής το 1996 στην αποστολή STS-78, την αποστολή του “Life Sciences and Microgravity Spacelab” (LMS), μία από τις δύο αποστολές βιοεπιστημών στις οποίες συμμετείχε. Οι άλλες δύο αποστολές ήταν εκείνες που τον οδήγησαν στο Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ (Hubble Space Telescope, HST) και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
«Η πρώτη αποστολή ήταν κατά το ήμισυ επιστήμες της ζωής και κατά το ήμισυ φυσικές επιστήμες μικροβαρύτητας», αναφέρει ο Λίνεχαν. Σημειώνεται εδώ ότι η μικροβαρύτητα αναφέρεται σε περιβάλλοντα που χαρακτηρίζονται από την έλλειψη βαρύτητας, αλλά στην πραγματικότητα η επιτάχυνση της βαρύτητας (g) δεν είναι ποτέ μηδενική, απλώς παίρνει πολύ μικρές τιμές. Ο κτηνίατρος εξηγεί: «Πετάξαμε με μερικά κλουβιά τρωκτικών, αλλά δεν κάναμε τίποτα με αυτά, απλώς τα παρακολουθούσαμε. Τα περισσότερα από τα πειράματα βιοεπιστημών πραγματοποιήθηκαν σε εμάς, το πλήρωμα του ωφέλιμου φορτίου, τα τέσσερα μεγάλα πρωτεύοντα θηλαστικά στο σκάφος. Πραγματοποιήσαμε βιοψίες μυών, δοκιμές αντοχής, την αποσύνδεση ματιού/έσω ωτός μέσω του κεντρικού νευρικού συστήματος, τέτοιου είδους πράγματα, μαζί με κάποια άλλα πειράματα φυσικών επιστημών που μελετούσαν την καύση στο διάστημα και τη δυναμική των ρευστών. Συνέβαιναν πολλά πράγματα μαζί. Η δεύτερη πτήση, της αποστολής STS-90/Neurolab, χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH, National Institutes of Health) και ήταν μακράν η πιο απαιτητική πτήση βιοεπιστημών που έχει πραγματοποιήσει ποτέ η NASA».
Η ζωή στο διάστημα
Σύμφωνα με τα όσα περιγράφει ο κτηνίατρος, η προσαρμογή στη ζωή σε συνθήκες μικροβαρύτητας μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο, αν και τα ζώα στο σκάφος φάνηκε να συνηθίζουν τις νέες συνθήκες αρκετά γρήγορα. «Οι αρουραίοι και τα ποντίκια αντέδρασαν και προσαρμόστηκαν στο διάστημα, κατά τη γνώμη μου, πολύ πιο γρήγορα από εμάς», προσθέτει. «Απλώς αποδέχθηκαν το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονταν και έμαθαν πώς να κινούνται άνετα μέσα στα κλουβιά τους, να παίρνουν τροφή,όπως και να κρατούν τις μικροσκοπικές σφαίρες νερού και να τις πίνουν. Ήταν αρκετά εντυπωσιακό το πόσο γρήγορα προσαρμόστηκαν», αναφέρει ο ίδιος.
Επίσης, και τα ψάρια παρουσίασαν ενδιαφέρον κατά την παρατήρηση. «Το νερό συμπεριφέρεται διαφορετικά στο διάστημα», εξηγεί ο Δρ. Λίνεχαν. «Σχηματίζει σφαίρες λόγω της μικροβαρύτητας, εκτός αν είναι περιορισμένο μέσα σε μια δεξαμενή. Τα ψάρια κολυμπούσαν μέσα σε μια φυσαλίδα και ακολουθούσαν πιστά το εσωτερικό της φυσαλίδας που δημιουργούσε η επιφανειακή τάση (σ.σ. ως επιφανειακή τάση αναφέρεται η τάση των υγρών επιφανειών σε συνθήκες ηρεμίας να συρρικνώνονται και να καταλαμβάνουν την ελάχιστη δυνατή επιφάνεια), ενώ πετάγονταν έξω και έμπαιναν πάλι μέσα στο νερό σαν να μην ήταν τίποτα σπουδαίο. Όπως και τα άλλα ζώα, είχαν προβλήματα με την ισορροπία τους για λίγες ημέρες, επειδή οι νηκτικές τους κύστεις καλούνταν πλέον να λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον χωρίς βαρύτητα. Αλλά προσαρμόστηκαν».
Κατά τη διάρκεια της αποστολής STS-90/Neurolab το 1998, ο Δρ. Λίνεχαν παρουσίασε μια διάλεξη στο Κολέγιο Κτηνιατρικής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στο Ράλεϊ, όπου είναι Επίκουρος Καθηγητής. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της κατάβασης, μίλησε, για το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και για το πώς η μικροβαρύτητα επηρεάζει το εσωτερικό αυτί, το κεντρικό νευρικό σύστημα, την οπτική οξύτητα και για άλλα σχετικά ζητήματα. «Νομίζω ότι ήταν ενδιαφέρον για όλους τους εμπλεκόμενους», αναφέρει ο ίδιος. «Ανταλλάξαμε μερικές ερωτήσεις. Αλλά εγώ ήμουν στο διάστημα κι εκείνοι στη Γη, οπότε η επικοινωνία ήταν δύσκολη».
Η επιστροφή και η παραμονή στη Γη
Παρότι δεν ταξιδεύει πλέον στο διάστημα, ο Δρ. Λίνεχαν εξακολουθεί να είναι πολύ ενεργός στη NASA. Αυτήν την περίοδο εργάζεται στο Γραφείο Αστροναυτών Εξερεύνησης και στη Επιτροπή Θεσμικής Αναθεώρησης (IRB, Institutional Review Board) της NASA, καθώς και στις Επιτροπές Ιδρυματικής Φροντίδας και Χρήσης Ζώων Πτήσης (IACUC).
Ανατρέχοντας στο παρελθόν , ο Δρ. Λίνεχαν ανακάλεσε πολλά πράγματα για τα οποία είναι ευγνώμων. «Γνώρισα πολλούς καλούς ανθρώπους», αναφέρει. «Ταξίδεψα και εκπαιδεύτηκα με αστροναύτες και με το προσωπικό υποστήριξης. Συμμετείχα σε τέσσερις αποστολές διαστημικών λεωφορείων και πραγματοποίησα έξι διαστημικούς περιπάτους (“space walks”), καθώς και “ραντεβού” με το διαστημικό τηλεσκόπιο “Hubble” και τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Είχα μια πολύ καλή καριέρα. Μια ακόμη διαστημική πτήση θα ήταν διασκεδαστική, αλλά πρέπει να κάνεις χώρο για την επόμενη γενιά».
Πηγή: Veterinary Practice News
