Ακούστε το άρθρο στο Spotify:

Η Γη έχει ξεπεράσει τα επτά από τα οκτώ όρια ασφαλείας που έχουν θέσει οι επιστήμονες και έχει εισέλθει, όπως αναφέρουν, στην «επικίνδυνη ζώνη», κάτι που δεν απειλεί μόνο τον πλανήτη που ήδη «ιδρώνει» από την υπερθέρμανση, αλλά και την ευημερία όλων των ζωντανών οργανισμών που κατοικούν σε αυτόν. Αυτά είναι όσα έδειξε μια νέα μελέτη.

Τι έδειξε η νέα έρευνα

Στο πλαίσιο τής μελέτης δεν εξετάστηκαν μόνο τα όρια ασφαλείας που έχει θέσει η επιστημονική κοινότητα, αλλά για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκαν και μέτρα, όπως τα αποκάλεσαν οι ερευνητές, «δικαιοσύνης», δηλαδή μέτρα που αφορούν κυρίως την αποτροπή αρνητικών επιπτώσεων σε χώρες και εθνότητες.

Η έρευνα, που διενεργήθηκε από την διεθνή επιστημονική ομάδα Earth Commission και δημοσιεύθηκε στο τεύχος τής Τετάρτης τού επιστημονικού περιοδικού Nature, εξετάζει το κλίμα, την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη μόλυνση των υδάτων με φώσφορο και άζωτο εξαιτίας τής υπερβολικής χρήσης λιπασμάτων, τα αποθέματα υπόγειων υδάτων, τα γλυκά επιφανειακά ύδατα, το αδόμητο φυσικό περιβάλλον, καθώς και το συνολικό φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

Στην ερευνητική εργασία αναφέρεται ότι το μόνο από τα παραπάνω που δεν αποτελεί ακόμη κίνδυνο σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση. Διότι η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να αποτελεί απειλή σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά δεν έχει ακόμη ξεπεράσει τα όρια ασφαλείας των κατευθυντήριων γραμμών για τη συνολική υγεία τού πλανήτη, ενώ ο κίνδυνος που συνδέεται με το κλίμα βρίσκεται ήδη σε επιβλαβή επίπεδα, τόσο για τον πλανήτη όσο και για τους ανθρώπινους πληθυσμούς.

«Hotspots»

Οι επιστήμονες εντόπισαν, επίσης, ορισμένες -όπως τις ονόμασαν- «εστίες» (ή «hotspots») προβληματικών περιοχών, σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, τη Νότια Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Νοτιοανατολική Ασία, σε τμήματα της Αφρικής, καθώς και σε μεγάλο μέρος τής Βραζιλίας, του Μεξικού, της Κίνας, όπως και σε ένα μέρος τής δυτικής πλευράς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ένα μεγάλο μέρος των περιοχών αυτών χαρακτηρίζεται ως προβληματικό εξαιτίας τής κλιματικής αλλαγής.

«Βρισκόμαστε σε επικίνδυνη ζώνη όσον αφορά το μεγαλύτερο μέρος των ορίων τού συστήματος τής Γης», δήλωσε η Κρίστι Έμπι, καθηγήτρια κλίματος και δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον και μία εκ των συγγραφέων τής ερευνητικής εργασίας.

Αν ο πλανήτης μας έκανε ένα check-up ετησίως, παρόμοιο με τον ιατρικό έλεγχο που κάνουμε οι άνθρωποι, «ο γιατρός μας θα έλεγε ότι η Γη είναι στην πραγματικότητα αρκετά άρρωστη αυτή τη στιγμή και είναι άρρωστη όσον αφορά πολλούς διαφορετικούς τομείς ή συστήματα και η ασθένεια αυτή επηρεάζει και τους ανθρώπους που ζουν στη Γη», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου η συμπρόεδρος της Επιτροπής για τη Γη, Τζογιέτα Γκούπτα, καθηγήτρια περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ.

Υπάρχει προοπτική ανάκαμψης για την «άρρωστη Γη»;

Η διάγνωση τού υποθετικού γιατρού που ανέφερε η καθηγήτρια δεν είναι τελική. Ο πλανήτης μπορεί να ανακάμψει, αλλά η αλήθεια είναι ότι θα πρέπει να γίνουν πολλά. Η χρήση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται το έδαφος και το νερό απαιτείται να αλλάξουν, εάν η ανθρωπότητα θέλει πραγματικά να συνεισφέρει στην ανάκαμψη της υγείας τού πλανήτη πάνω στον οποίο ζει, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

«Κινούμαστε προς τη λάθος κατεύθυνση»

Η προοπτική ανάκαμψης μπορεί να υπάρχει, «αλλά, επί της ουσίας, κινούμαστε προς τη λάθος κατεύθυνση σε όλα αυτά», τόνισε ο επικεφαλής συγγραφέας τής μελέτης, Γιόχαν Ρόκστρομ, διευθυντής τού Ινστιτούτου Έρευνας Κλιματικών Επιπτώσεων του Πότσνταμ στη Γερμανία.

«Πρόκειται για μια συναρπαστική και προκλητική ερευνητική εργασία- επιστημονικώς ορθή ως προς τη μεθοδολογία και σημαντική για τον προσδιορισμό των διαστάσεων στις οποίες ο πλανήτης πλησιάζει στα όρια που θα μας βάλουν σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις», δήλωσε η κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος του Γέιλ, Ίντι Μπερκ, η οποία δε συμμετείχε στη μελέτη.

«Ζήτημα δικαιοσύνης»

Η ομάδα των περίπου 40 επιστημόνων δημιούργησε μετρήσιμα όρια για κάθε περιβαλλοντική κατηγορία, τόσο για το τι είναι ασφαλές για τον πλανήτη, όσο και για το σημείο στο οποίο γίνεται επιβλαβές για ανθρώπινους πληθυσμούς, κάτι που οι ερευνητές ονόμασαν «ζήτημα δικαιοσύνης».

Ο Ρόκστρομ δήλωσε ότι τα όρια αυτά τα αντιμετωπίζει στο μυαλό του ως τα σημεία εκείνα που συνθέτουν έναν «φράχτη ασφαλείας», εκτός του οποίου οι κίνδυνοι καθίστανται εντονότεροι, αλλά όχι απαραίτητα και πιο θανατηφόροι.

Τόσο ο Ρόκστρομ όσο και άλλοι επιστήμονες, έχουν επιχειρήσει στο παρελθόν αυτού τού είδους την ολιστική μέτρηση των διαφόρων αλληλένδετων οικοσυστημάτων τής Γης. Η μεγάλη διαφορά στη συγκεκριμένη προσπάθεια είναι ότι οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και προσέθεσαν το κομμάτι τής δικαιοσύνης.

Το στοιχείο τής δικαιοσύνης περιλαμβάνει τη δικαιοσύνη μεταξύ νέων και παλαιών γενεών, διαφορετικών εθνών, ακόμη και διαφορετικών ειδών. Συχνά, αφορά τις συνθήκες που βλάπτουν περισσότερο τους ανθρώπους παρά τον πλανήτη. Ένα τέτοιο τρανό παράδειγμα αποτελεί η κλιματική αλλαγή.

Απειλή για την υγεία τού ανθρώπου

Για τους σκοπούς τής έρευνας, χρησιμοποιήθηκε το ίδιο όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου (2,7 βαθμών Φαρενάιτ) αύξησης τής θερμοκρασίας από την προβιομηχανική εποχή, όπως είχαν συμφωνήσει οι διεθνείς ηγέτες στη Συμφωνία τού Παρισιού για το Κλίμα τού 2015. Μέχρι τώρα, ο κόσμος έχει θερμανθεί περίπου κατά 1,1 βαθμό Κελσίου (2 βαθμούς Φαρενάιτ), που σημαίνει ότι δεν έχει ξεπεραστεί το συμφωνημένο όριο, δήλωσαν οι Ρόκστρομ και Γκούπτα. Εντούτοις, το γεγονός ότι το όριο δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ήδη αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία τού ανθρώπου.

«Αυτό που προσπαθούμε να δείξουμε μέσω της δημοσίευσής μας είναι ότι ακόμη και στον 1 βαθμό Κελσίου (1,8 βαθμούς Φαρενάιτ) η ζημιά που προκαλείται είναι τεράστια», δήλωσε η Γκούπτα, επισημαίνοντας ότι δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι εκτίθενται σε εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες.

Σημειώνεται ότι το συμφωνημένο όριο ασφαλείας τού 1,5 °C δεν έχει παραβιαστεί, αλλά το «δίκαιο» όριο του 1 °C, το όριο δηλαδή πέρα από το οποίο βλάπτεται η ανθρώπινη υγεία, έχει -δυστυχώς- παραβιαστεί, εφόσον ο πλανήτης έχει θερμανθεί κατά 1,1 °C.

«Η βιωσιμότητα και η δικαιοσύνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες», δήλωσε ο επικεφαλής περιβαλλοντικών σπουδών τού Στάνφορντ, Κρις Φιλντ, ο οποίος όμως δεν συμμετείχε στην έρευνα. Ο ίδιος δήλωσε ότι θα επιθυμούσε τα όρια να είναι ακόμη αυστηρότερα. «Οι επισφαλείς συνθήκες δεν χρειάζεται να καλύπτουν ένα μεγάλο κλάσμα τής έκτασης της Γης για να είναι απαράδεκτες, ιδίως εάν αυτές οι συνθήκες επικρατούν μέσα και κοντά σε φτωχές και ευάλωτες κοινότητες», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Η Δρ Λιν Γκόλντμαν, καθηγήτρια περιβαλλοντικής υγείας και κοσμήτορας της Σχολής Δημόσιας Υγείας τού Πανεπιστημίου Τζορτζ Ουάσινγκτον, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι τη βρήκε «κάπως τολμηρή», αν και η ίδια δεν δήλωσε αισιόδοξη ότι θα οδηγήσει πραγματικά σε αξιοσημείωτη δράση.

Με πληροφορίες από Associated Press