Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας σε συνδυασμό με τη διάβρωση των ακτών από τα κύματα κατά την εκδήλωση καταιγίδων απειλούν να εξαφανίσουν τις παραλίες της Κύπρου έως το 2100, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου προειδοποίησαν ότι έως και το 72% των ακτών της νησιωτικής χώρας θα μπορούσε να εξαφανιστεί μέχρι το τέλος του τρέχοντος αιώνα. Η Κύπρος, με ακτογραμμή 740 χιλιομέτρων, αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου. Η ερευνητική εργασία δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Marine Science.
Στο πλαίσιο της έρευνας, χρησιμοποιήθηκαν δορυφορικές εικόνες με σκοπό να μετρηθούν οι διαστάσεις των συνολικά 241 απροστάτευτων παραλιών και δημιουργήθηκαν μοντέλα πρόβλεψης της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, καθώς επίσης και μοντέλα που προβλέπουν τη διαβρωτική επίδραση των κυμάτων κατά την εκδήλωση καταιγίδων σε διάφορα κλιματικά σενάρια, λαμβάνοντας επίσης υπ’ όψιν την κλιματική αλλαγή. Στόχος των ερευνητών ήταν να προβλέψουν τον ρυθμό υποχώρησης των παραλιών στις επόμενες δεκαετίες.
Πέραν όμως των δύο παραμέτρων που προαναφέρθηκαν, σε περαιτέρω επιδείνωση οδηγεί και η ανεπαρκής τροφοδότηση με ιζήματα. Τα ιζήματα που μεταφέρονται από τους ποταμούς στις ακτές συνεισφέρουν στην ανοικοδόμηση των παραλιών, αλλά στην περίπτωση της Κύπρου τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί στα ανάντη παγιδεύουν μέρος των ιζημάτων, με αποτέλεσμα οι ακτές να τροφοδοτούνται με λιγότερη άμμο ύστερα από διαβρωτικά συμβάντα.
Επιπροσθέτως, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 60% έως το 2100 (έως και 1,29 m πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας) συγκριτικά με το βασικό επίπεδο αναφοράς του 2000, με τη μεγαλύτερη προκύπτουσα διαβρωτική δράση να παρατηρείται στις νότιες και δυτικές ακτές της χώρας. Οι στενές παραλίες με πλάτος μικρότερο των 50 μέτρων είναι δυνητικά πιο ευάλωτες στη διάβρωση. Σύμφωνα με τα μοντέλα των επιστημόνων, έως και το 72% των ακτών προβλέπεται ότι θα έχουν χάσει τουλάχιστον το 50% του πλάτους τους μέχρι το 2100.
Σύμφωνα με τα διάφορα σενάρια εκπομπών CO2 της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα οδηγεί και σε αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Στο χειρότερο σενάριο που οι εκπομπές από τα 650 ppm (RCP4.5) αυξηθούν στα 1.500 ppm (RCP8.5), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι θα προκύψει τριπλάσια αύξηση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, η οποία εκτιμήθηκε ότι θα ανέλθει στα 2,04 μέτρα.
Επιπλέον, πέραν των επιπτώσεων από την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης, αναμένεται να αυξηθούν επίσης η σφοδρότητα και η συχνότητα των παράκτιων καταιγίδων. Μέσω μοντελοποίησης, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ακραία φαινόμενα καταιγίδων ίσως κατακλύσουν τις μισές παραλίες της Κύπρου το 2100, ιδίως τις βόρειες ακτές της, βλάπτοντας πιθανώς σημαντικά τα οικοσυστήματα και τις ανθρώπινες εγκαταστάσεις, κάτι που μπορεί ωστόσο να αποφευχθεί εάν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας.
Τέτοια ακραία γεγονότα υπό συνθήκες RCP4.5 προβλέπεται να συμβαίνουν κάθε 9 έως 27 χρόνια από το 2050, αλλά υπό τις πιο σοβαρές συνθήκες RCP8.5, η συχνότητα των καταιγίδων θα αυξηθεί περαιτέρω σε κάθε 2,5 έως 13 χρόνια, ενώ από το 2100 και ύστερα θα μπορούσαν να συμβαίνουν πολλές φορές τον χρόνο.
Δεδομένης όλης αυτής της διαβρωτικής δράσης, η συνολική υποχώρηση των παραλιών προβλέπεται να επηρεάσει το 2% εξ αυτών έως το 2050, ενώ έως και το 16% θα υποχωρήσει κατά το ήμισυ σύμφωνα με το σενάριο RCP8.5. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται ακόμη περισσότερο μισό αιώνα αργότερα, καθώς υπό τις ίδιες συνθήκες το 30% των παραλιών προβλέπεται να υποχωρήσει πλήρως και το 70% να υποχωρήσει κατά το ήμισυ μέχρι το 2100. Κατά συνέπεια, 39 μέτρα ακτογραμμής θα μπορούσαν να χαθούν, ιδίως στα βόρεια και στα ανατολικά.
Οι ερευνητές τονίζουν τη σημασία της εν λόγω υποχώρησης, αναφέροντας ότι οι τουριστικές υποδομές χτίζονται κατά μήκος των ακτογραμμών, οι οποίες κινδυνεύουν να διαβρωθούν μόνιμα εάν δεν τεθούν σε εφαρμογή προγράμματα αποκατάστασης των παραλιών με την μεταφορά άμμου από άλλες περιοχές. Παρ’ όλα αυτά, εφόσον η άμμος αυτή λαμβάνεται συνήθως από θαλάσσιες τοποθεσίες, παραμένουν βασικά ζητήματα όπως η βιωσιμότητα της στρατηγικής, καθώς και η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει σε άλλες περιοχές.
Το 2008 ελήφθησαν ορισμένα μέτρα για την αποτροπή περαιτέρω κατασκευής υποδομών κατά μήκος των ακτών, προκειμένου να μειωθούν οι οικονομικές επιπτώσεις των βλαβών, κυρίως στα τουριστικά κέντρα. Όμως οι ερευνητές θεωρούν ότι μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν πρόσθετα «σκληρά» τεχνικά μέτρα, όπως θαλάσσια τείχη και παράκτιοι κυματοθραύστες, ώστε να μετριαστεί η διάβρωση από τα κύματα κατά την εκδήλωση καταιγίδων και να επιτευχθεί επαρκής παροχή προστασίας από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Θα πρέπει, τέλος, να τονιστεί ότι η επιβάρυνση του ανθρώπινου περιβάλλοντος δεν αποτελεί το μόνο πρόβλημα. Εξίσου σημαντική είναι η απώλεια ενδιαιτημάτων πληθώρας οργανισμών που ζουν στην ακτογραμμή. Και φυσικά, ο άνθρωπος είναι εκείνος που θα πρέπει να αναλάβει να σώσει τόσο τις δικές του δομές, όσο και τα ενδιαιτήματα των ζώων που απειλούνται να καταστραφούν και να πληρώσουν το τίμημα της κλιματικής αλλαγής, για την οποία ευθυνόμαστε εμείς, με τον σκληρότερο δυνατό τρόπο.
