Οφέλη της κατοχής κατοικίδιων ζώων για την κοινωνική-συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών

Τα κατοικίδια ζώα δεν αποτελούν μόνο πηγή ψυχαγωγίας, αλλά μπορούν να έχουν και πολλαπλά οφέλη, αφού ενθαρρύνουν και διευκολύνουν, επίσης, την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.

Η ψυχολόγος Ιτσάσο Θεμπρέρο Τερθέρο από την Ισπανία, η οποία αφοσιώνεται στην κλινική ψυχολογία και τη θεραπεία και εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια παιδιών και εφήβων, θεωρεί ότι τα παιδιά απολαμβάνουν τη συντροφικότητα που προσφέρουν τα ζώα. Είτε πρόκειται για χελώνα ή χρυσόψαρο, είτε για πτηνό ή άλογο, είτε για γάτα ή σκύλο, υποστηρίζει ότι τα παιδιά έχουν πολλαπλά οφέλη να αποκομίσουν από τη συναναστροφή τους με τα ζώα, πέρα του ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τη βρίσκουν ευχάριστη και απολαυστική.

Σε σχετικό άρθρο που δημοσίευσε η ίδια, αναφέρει ότι η κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού μπορεί να ενθαρρυνθεί από την αλληλεπίδραση με το κατοικίδιο της οικογένειας. Άλλωστε, είναι ήδη ικανοποιητικά μεγάλο το σώμα των ερευνών που υποστηρίζει ότι ο δεσμός ανθρώπου-ζώου έχει οφέλη -και για τις δύο πλευρές- επομένως είναι μόνο λογικό το ότι τα παιδιά και οι έφηβοι δεν αποτελούν εξαίρεση σε αυτό. Οι περισσότερες από τις έρευνες αυτές καταδεικνύουν ότι είναι πολλαπλά τα ψυχολογικά οφέλη, τα οποία συνοδεύουν το άτομο στη μετέπειτα ζωή του.

Ανάπτυξη της μη λεκτικής επικοινωνίας

Αρχικά, μια καλή και εποικοδομητική σχέση με ένα κατοικίδιο ζώο μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη της μη λεκτικής επικοινωνίας και της συμπόνιας. Η ικανότητα «ανάγνωσης» της μη λεκτικής συμπεριφοράς ενισχύει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να παρατηρούν και να ανταποκρίνονται κατάλληλα στη μη λεκτική συμπεριφορά ενός κατοικίδιου αναπτύσσει αφενός ικανότητες παρατήρησης, και αφετέρου μαθαίνει να λαμβάνει υπ’ όψιν τις προτιμήσεις των άλλων. Επιπλέον, μαθαίνουν ότι τα κατοικίδια αξίζουν σεβασμό κατά τη μεταχείρισή τους, όπως ακριβώς αξίζουν και τα ίδια τα παιδιά μεταχείριση από τους γονείς τους. Συνειδητοποιούν, δηλαδή, ότι ακόμη κι αν πρόκεινται για ζώα, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μειονεκτικά ή ως κατώτερα σε σχέση με τα ανθρώπινα μέλη της οικογένειας.

Photograph by Gabriel Frank
Photograph by Gabriel Frank

Διαμόρφωση χαρακτήρα – Απόκτηση ικανοτήτων

Όταν τα παιδιά καταπιάνονται με τη φροντίδα ενός κατοικίδιου ζώου μαζί με τους γονείς τους, κατανοούν από πολύ νωρίς τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να φροντίζουν και να περιθάλπουν ένα ζώο που η ευημερία του εξαρτάται από την ανθρώπινη οικογένειά του. Συνειδητοποιούν, ακόμα, ότι όλα τα έμβια όντα, όσο διαφορετικά κι αν είναι από εμάς, έχουν κι αυτά ανάγκες και συναισθήματα και ότι τα ζώα, όπως ακριβώς και οι άνθρωποι, νιώθουν δίψα, πείνα και κούραση. Αντιλαμβάνονται ότι μπορεί μερικές φορές να έχουν όρεξη για παιχνίδι ενώ κάποιες άλλες όχι, καθώς κι ότι -όπως και τα ίδια τα παιδιά- κι αυτά τρομάζουν όταν εκτίθενται σε ορισμένα ερεθίσματα και μπορούν να νιώσουν φόβο. Σημαντικό είναι ακόμα ότι τα παιδιά όταν καταλάβουν ότι ένα ζώο εξαρτάται από αυτά για τα ζωτικά στοιχεία της ζωής, δηλαδή την τροφή, το νερό και την προστασία, ενθαρρύνονται να νιώσουν υπευθυνότητα και να αναπτύξουν συνείδηση και αίσθηση ευθύνης.

Επίσης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι, επειδή τα παιδιά είναι δέκτες φροντίδας, είναι σημαντικό το να αναλαμβάνουν τη θέση του φροντιστή και να βιώνουν κατ’ αυτόν τον τρόπο και τη θέση των γονιών τους, αλλά και τη θέση που θα κληθούν τα ίδια να αναλάβουν σε πολλές περιπτώσεις στη μετέπειτα ζωή τους, ως γονείς και όχι μόνο. Κι αυτό επιτυγχάνεται μέσω της φροντίδας του κατοικιδίου της οικογένειας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναφέρει η Ισπανίδα ψυχολόγος είναι η επίσκεψη στον κτηνίατρο, όταν το ζώο νιώθει φόβο ή απλώς τρομοκρατείται από την ύπαρξη άλλων ζώων ή από το ίδιο το περιβάλλον, και τα παιδιά αναλαμβάνουν να καταπραΰνουν τον πόνο τους, ωθώντας τα να αναπτύξουν συμπεριφορές αγάπης και καλοσύνης. Τα παιδιά που αποκτούν αυτές τις ικανότητες μέσω της συναναστροφής τους με τα ζώα, προωθούνται εν συνεχεία στη μετέπειτα ζωή τους να αναπτύξουν υγιείς και στοργικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, αφού έχουν ήδη

Επιπλέον, τα παιδιά είναι συνήθως δέκτες φροντίδας, οπότε η κατοχή κατοικιδίων ζώων τα φέρνει στη θέση του φροντιστή. Μαθαίνουν να προβλέπουν, να αναγνωρίζουν και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του κατοικίδιου ζώου τους. Για παράδειγμα, στο κτηνιατρείο τα παιδιά γίνονται ευαίσθητα στο φόβο και το άγχος του κατοικίδιου ζώου τους και το να μπορούν να καταπραΰνουν αυτά τα συναισθήματα ωθεί τα παιδιά να αναπτύξουν συμπεριφορές αγάπης και καλοσύνης. Αυτές οι αποκτηθείσες ικανότητες, θα προωθήσουν στη συνέχεια υγιείς και στοργικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Συναισθηματική ανάπτυξη

Τα κατοικίδια μπορούν επίσης να διευκολύνουν άλλες πτυχές της συναισθηματικής ανάπτυξης, όπως η αυτοεκτίμηση, η αυτοπεποίθηση και η ενσυναίσθηση, καθώς τα ζώα μάς αποδέχονται γι’ αυτό που είμαστε. Όταν ένα παιδί συνδέεται συναισθηματικά με έναν σκύλο ή μια γάτα, μαθαίνει να εκφράζεται με περισσότερους τρόπους και μαθαίνει να συνυπάρχει αποδοτικότερα. Όταν επικοινωνούμε ή αλληλεπιδρούμε με τα ζώα, συχνά κάνουμε υποθέσεις με βάση τις συμπεριφορές των ζώων σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουμε τις αντιδράσεις τους. Αυτές οι εμπειρίες συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης των παιδιών. Αναπτύσσουν την ικανότητα να κατανοούν τις σκέψεις, τις ενέργειες και τις προθέσεις των ζώων, ειδικά όταν αυτές διαφέρουν από τις δικές τους, κάτι που φυσικά μπορούν μελλοντικά να συναντήσουν και σε ανθρώπους με διαφορετικές συμπεριφορές.

Τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να προβλέπουν ή να εξηγούν τις ενέργειες των άλλων και να ερμηνεύουν ή να εκτιμούν ποιές είναι οι προθέσεις τους. Η αδυναμία ενός ζώου να μιλήσει αναγκάζει τα παιδιά να αξιολογήσουν τι βιώνουν τα ζώα (π.χ. σκέφτονται, αισθάνονται) και ποιες είναι οι ανάγκες τους μέσω της ερμηνείας της συμπεριφοράς τους και της προβολής του πώς μπορεί να αισθάνονται τα ίδια. Με την αλληλεπίδραση με τα ζώα και μέσω της φροντίδας τους, τα παιδιά μαθαίνουν να ερμηνεύουν τα μη λεκτικά σήματα που πηγάζουν από τη συμπεριφορά και επηρεάζονται από το εκάστοτε κοινωνικό πλαίσιο. Είναι δυνατόν, για παράδειγμα, να αντιληφθούν ότι το ζωάκι συμπεριφέρεται διαφορετικά στο σπίτι απ’ ότι σε έναν εξωτερικό χώρο και να λαμβάνουν υπ’ όψιν και το περιβάλλον μέσα στο οποίο παρατηρούν τις συμπεριφορές που επιθυμούν να εξηγήσουν.

Photograph by Cottonbro Studio
Photograph by Cottonbro Studio

Οι κύκλοι της ζωής

Τέλος, τα κατοικίδια βοηθούν επίσης τα παιδιά να μάθουν, αλλά και να αποδεχθούν, τους κύκλους της ζωής. Η φθίνουσα υγεία ή ο τυχαίος θάνατος ενός κατοικίδιου ζώου είναι συχνά η πρώτη φορά που τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με την πραγματικότητα της θνησιμότητας. Λόγω της περιορισμένης εμπειρίας των παιδιών και της διανοητικής τους ανάπτυξης, πολλά παιδιά πιστεύουν ότι ο θάνατος είναι προσωρινός ή αναστρέψιμος. Η απώλεια ενός κατοικίδιου ζώου παρουσιάζει το αναντίρρητο γεγονός ότι η ζωή τελειώνει, όσο κι αν θα επιθυμούσαμε να μην είναι αλήθεια. Το να μάθουν ότι θα επιβιώσουν από τη διαδικασία του πένθους και ότι η αγάπη δεν χάνεται αν παραμείνουν οι αναμνήσεις, μπορεί να βοηθήσει να προετοιμάσουν θετικά για κάθε μελλοντική εμπειρία απώλειας.

Τα κατοικίδια ζώα μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το πώς νιώθουμε για τον εαυτό μας και τη ζωή γενικότερα. Είναι δάσκαλοι και θεραπευτές με εξαιρετικό ταλέντο. Ωστόσο, παρά τα πολλά θαυμάσια οφέλη που προσφέρουν, είναι σημαντικό οι οικογένειες να μη βιαστούν και να σκεφτούν σοβαρά εάν έχουν πραγματικά το χρόνο, το χώρο, την οικονομική δυνατότητα και τον τρόπο ζωής που απαιτείται για να φροντίσουν σωστά ένα κατοικίδιο ζώο.

Διαφορετικά, ένα παιδί που βλέπει ένα ζώο να παραμελείται ή να μην είναι χαρούμενο, μπορεί να εξοικειωθεί με αυτό και να ξεκινήσει να το θεωρεί φυσιολογικό, πράγμα που σε καμία περίπτωση φυσικά δεν ανταποκρίνεται στην υγιή πραγματικότητα, αφού σκοπός είναι να μάθουν ότι τα άτομα που έχουμε στη ζωή μας -ζώα και ανθρώπους- επιλέγουμε να τα έχουμε κοντά μας όχι για να τα βασανίζουμε, να τα παραμελούμε ή να τα χρησιμοποιούμε για να νιώθουμε εμείς οι ίδιοι καλά, αλλά για να αναπτύσσουμε αμοιβαίες σχέσεις σεβασμού, αγάπης και καλοσύνης.

Αν, λοιπόν, αποφασίσει η οικογένεια ότι μπορεί πράγματι να φροντίσει ένα κατοικίδιο, τότε τα οφέλη για όλους, την οικογένεια, το ζωάκι και το παιδί, μόνο θετικά μπορούν να είναι, ενώ τα μαθήματα που δύναται να πάρει ένα παιδί το πιθανότερο είναι ότι θα το ακολουθούν για το υπόλοιπο της ζωής του.

Πηγή: sinews

Σχετικά Άρθρα

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ