Αν και δεν πρόκειται για κάποιο απρόσμενο εύρημα, μια νέα έρευνα κατέδειξε ότι οι θερμοκρασίες ρεκόρ του Ιουλίου στο βόρειο ημισφαίριο οφείλονται πράγματι στην κλιματική αλλαγή.

Τον φετινό Ιούλιο, η οδυνηρή ζέστη που απειλεί ζωές και τροφοδοτεί πυρκαγιές στη Βόρεια Αμερική και στη Νότια Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, θα ήταν «σχεδόν απίθανη» χωρίς την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη, κατέδειξε μια νέα μελέτη. Τα νέα ευρήματα έρχονται την ώρα που οι θερμοκρασίες των ωκεανών και της ξηράς του πλανήτη σημειώνουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο κατά τις τελευταίες εβδομάδες, με τα ύδατα τόσο της Φλόριντα όσο και της Μεσογείου να ξεπερνούν τους 30 °C και τμήματα του Βόρειου Ημισφαιρίου να «ψήνονται» στους 45 °C ή και περισσότερους.

Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει τη θερμοκρασία, τη διάρκεια και τη συχνότητα των κυμάτων καύσωνα. Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε από την κοινοπραξία επιστημόνων World Weather Attribution (WWA) και εστιάζει στην ανάλυση της σύνδεσης της κλιματικής αλλαγής με τα ακραία φαινόμενα που καταγράφονται ανά την υφήλιο, διαπίστωσε ότι οι ακραίες θερμοκρασίες του τρέχοντος μήνα δεν αποτελούν πλέον κάτι το παράξενο ή εξαίρεση στον κανόνα, αφού η η Γη έχει θερμανθεί κατά περίπου 1,2 °C από τα προβιομηχανικά επίπεδα λόγω της ανθρωπογενούς δραστηριότητας.

«(Αυτό το καλοκαίρι) Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι αυτό που θα θεωρούμε δροσερό στο μέλλον, εκτός αν σταματήσουμε ταχύτατα την καύση ορυκτών καυσίμων», δήλωσε η Φριντερίκε Ότο, μια εκ των συγγραφέων της μελέτης και κλιματολόγος στο Imperial College του Λονδίνου, προσθέτοντας ότι «όσο συνεχίζουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα, θα βλέπουμε όλο και περισσότερα τέτοια ακραία φαινόμενα». Η Φριντερίκε έχει προσαρμόσει την έρευνά της στο να αποκρούσει με επιστημονικά δεδομένα και αποδείξεις τις αμφιβολίες σχετικά με τη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων φαινομένων.

Σχεδόν βέβαιη η συχνότερη εκδήλωση ακραίων φαινομένων στο μέλλον

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κύματα καύσωνα όπως αυτά που παρατηρήθηκαν στα μέσα Ιουλίου μπορούν πλέον να αναμένονται περίπου μία φορά τη δεκαετία στη Νότια Ευρώπη και κάθε 15 χρόνια στη Βόρεια Αμερική. Παρά ταύτα, αν η παγκόσμια μέση θερμοκρασία αυξηθεί περαιτέρω και φτάσει τους 2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, δηλαδή το ανώτατο όριο της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα του 2015, «γεγονότα όπως αυτά θα γίνουν ακόμη πιο συχνά, εμφανιζόμενα κάθε 2-5 χρόνια», τόνισαν οι ερευνητές. Και, δυστυχώς, οι τρέχουσες πολιτικές για το κλίμα έχουν θέσει τον πλανήτη σε τροχιά θέρμανσης τουλάχιστον 2,4 °C μέχρι το τέλος του αιώνα.

Εκτός όμως από τη Βόρεια Αμερική και τη Νότια Ευρώπη, ρεκόρ κατέγραψε και η Κίνα, σημειώνοντας θερμοκρασία 52,2 °C στα μέσα Ιουλίου. Η μελέτη του WWA προβλέπει για την ασιατική χώρα ότι θα καλείται να αντιμετωπίσει τέτοια κύματα καύσωνα κάθε πέντε χρόνια. Σύμφωνα με μοντέλα που αναπτύχθηκαν, η κλιματική αλλαγή κατέστησε το κύμα καύσωνα της Κίνας 50 φορές πιθανότερο να συμβεί.

Ρεκόρ ζέστης σε όλες τις ηπείρους

Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν έκανε τους καύσωνες μόνο πιθανότερους, αλλά και εντονότερους. Ειδικότερα, τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Κίνα ήταν κατά 2,5 °C , 2 °C και 1 °C θερμότερα αντιστοίχως, συγκριτικά με το πώς θα ήταν χωρίς την κλιματική αλλαγή. Επίσης, από το εν λόγω εύρημα επιβεβαιώνεται, για άλλη μια φορά, ότι η Ευρώπη είναι η πιο ταχέως θερμαινόμενη ήπειρος στον πλανήτη και η ήπειρος που επηρεάζεται περισσότερο απ’ όλες από την κλιματική αλλαγή.

Στις ΗΠΑ, οι κάτοικοι του Φοίνιξ έζησαν για τρεις εβδομάδες σε θερμοκρασίες άνω των 43 °C, ενώ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Καταλονία και η Ρώμη κατέγραψαν νέα ρεκόρ ζέστης την προηγούμενη εβδομάδα και η Σαρδηνία έφτασε τους 46 °C.

Απειλητική για την υγεία η ακραία ζέστη

Επίπεδα θερμοκρασιών σαν κι αυτά που προαναφέρθηκαν θεωρούνται επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, περισσότεροι από 60.000 Ευρωπαίοι πέθαναν κατά τους καύσωνες του περασμένου καλοκαιριού. Φέτος, τα ιταλικά νοσοκομεία ανέφεραν αύξηση των νοσηλειών την περασμένη εβδομάδα, ενώ την ίδια ώρα οι γιατροί στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ προειδοποιούν για αύξηση των σοβαρών, και μερικές φορές θανατηφόρων, εγκαυμάτων από τις ακραίες θερμοκρασίες που επικρατούν.

Χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους από την ακραία ζέστη ή από αιτίες που σχετίζονται με αυτήν. Και παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται όλοι αυτοί οι θάνατοι να καταγραφούν , οι επιστήμονες αναφέρουν ότι σε πολλά μέρη δεν υπάρχει καλή καταγραφή των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη και επομένως τα διαθέσιμα παγκόσμια στοιχεία θνησιμότητας σήμερα είναι πιθανόν υποεκτιμημένα. Αλλά ακόμη και σε περιοχές όπου η καταγραφή τελείται ικανοποιητικά, ο πλήρης αντίκτυπος ενός καύσωνα σπάνια γίνεται γνωστός, παρά μόνο εβδομάδες ή μήνες μετά, όταν έχουν συγκεντρωθεί τα πιστοποιητικά θανάτου ή όταν οι επιστήμονες έχουν πια καταφέρει να τους αναλύσουν.

Κλιματική αλλαγή και πυρκαγιές

Σε χώρες όπως ο Καναδάς και η Ελλάδα, η ζέστη συνέβαλε σε συνθήκες που επέτρεψαν στις πυρκαγιές να εξαπλωθούν με πρωτοφανή ευκολία. Κι ενώ ο καπνός από τις φωτιές του Καναδά εξακολουθεί να «πνίγει» τις πόλεις της Βορείου Αμερικής, οι προσπάθειες εκκένωσης σε πολλά ελληνικά νησιά βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

«Στη Μεσόγειο παρατηρήθηκε δραματική αύξηση της συχνότητας των συνθηκών ζέστης-ξηρασίας που θεωρούνταν ακραίες στα τέλη του περασμένου αιώνα και οι αυξήσεις αυτές αναμένεται να επιταχυνθούν για κάθε επιπλέον βαθμό θέρμανσης στο μέλλον», εξήγησε ο Μάθιου Τζόουνς, συνεργάτης του Κέντρου Έρευνας για την Κλιματική Αλλαγή Tyndall του Πανεπιστημίου East Anglia.

Επιστήμονες της NASA αναμένουν ότι ο φετινός Ιούλιος θα αποτελέσει τον θερμότερο μήνα που έχει καταγραφεί ποτέ στον κόσμο. Σε άλλα μέρη του βόρειου ημισφαιρίου σημειώθηκαν πλημμύρες, χαλαζοπτώσεις ρεκόρ, έντονες καταιγίδες ή συνδυασμός και των τριών, όλα εντός του Ιουλίου.

Παρ’ όλα αυτά, παρότι οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή θα τροφοδοτήσει ακραίες βροχοπτώσεις και πλημμύρες σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, η κλιματική αλλαγή δεν ευθύνεται για το σύνολο αυτών των φαινομένων. Ενδεικτικά, μια άλλη μελέτη του WWA που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος διαπίστωσε ότι η κλιματική αλλαγή δεν είχε σημαντική επίδραση στις θανατηφόρες ανοιξιάτικες πλημμύρες στην Ιταλία.

Our study found heavy spring rainfall isn’t increasing or decreasing in Emilia-Romagna, suggesting two climate change related phenomena are counteracting each other:

less rainfall systems due to changes to atmospheric circulation VS heavier downpours due to a warmer atmosphere. pic.twitter.com/4qDb4oJ2x1

— World Weather Attribution (@WWAttribution) June 1, 2023

Η απόδοση των κυμάτων καύσωνα στην κλιματική αλλαγή είναι πιο απλή υπόθεση και οι μελέτες που έχουν διαπιστώσει σαφή σύνδεση είναι πολυάριθμες. «Είναι μια πολύ βαρετή μελέτη, από επιστημονικής απόψεως», δήλωσε η Ότο και συμπλήρωσε: «Βλέπουμε ακριβώς αυτό που περιμέναμε να δούμε». Σημείωσε, πάντως, ότι η άφιξη του Ελ Νίνιο συνέβαλε κι αυτή στις υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφηκαν στο βόρειο ημισφαίριο.

Με πληροφορίες από Politico